Czytelnia

Wielki Post

Ostatnia aktualizacja: 13.02.2024


Dominikański Ośrodek Liturgiczny - liturgia.pl

Środa Popielcowa rozpoczyna okres czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości - Świąt Paschalnych. Wielki Post, bo tak nazywa się ten okres, trwa do początku liturgii Mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek.
Już w II wieku, dla lepszego przygotowania do przeżycia Świąt Paschalnych, dodano dwa dni postu przed tym świętem. Wspomina o tym Tertulian (+ ok. 240). Św. Ireneusz (+ ok. 202) pisze, że za jego czasów zwyczaj ten istniał również w Galii: ku czci 40-dniowego postu Pana Jezusa był nakazany post 40-godzinny (obowiązywał zatem w Wielki Piątek i w Wielką Sobotę). W wieku III poszczono już cały tydzień. Wreszcie na początku wieku IV wprowadzono post 40-dniowy na pamiątkę postu Jezusa Chrystusa. Po raz pierwszy wspomina o tym św. Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 r. Chodziło o to, aby jak najlepiej przygotować wiernych do świąt wielkanocnych.
Według świadectwa Ægerii (w. IV) post 40-dniowy był powszechnie znany. Potwierdza to także św. Cyryl Jerozolimski, kiedy pisze w swoich katechezach o 40 dniach pokuty. Na Wschodzie jednak Wielki Post obchodzono przez 8 tygodni, a to dlatego, że soboty i niedziele były wolne od postu. Chodziło więc o uzupełnienie pełnych 40 dni postu. W wieku VI w Rzymie post rozpoczynał się 6 tygodni przed Wielkanocą. Jednak po odliczeniu niedzieli, w które nigdy nie poszczono, post trwał właściwie tylko 36 dni. Dlatego w wieku VII dodano brakujące dni i wyznaczono jako początek Wielkiego Postu Środę Popielcową. Ostatecznie środa jako początek Wielkiego Postu weszła na stałe do tradycji rzymskiego kościoła w 1570 roku. Od św. Grzegorza I Wielkiego (+ 604) datuje się powstanie "przedpościa". Na trzy tygodnie przed Wielkim Postem wprowadzał Kościół fioletową, pokutną barwę szat liturgicznych, z modlitw i śpiewów usuwano radosne Alleluja, do roku zaś 1248 w tym czasie obowiązywał również post, chociaż w formie złagodzonej.
We wspomnianym 1248 roku papież Innocenty IV skrócił Wielki Post, wyznaczając go od Środy Popielcowej. Przedpoście było więc rodzajem przedsionka, wprowadzającego w nastrój Wielkiego Postu. Reforma liturgiczna ostatnich lat Przedpoście zniosła. W Polsce Wielki Post zachowywano wraz z Przedpościem (łącznie 70 dni) jeszcze w niektórych stronach w wieku XVIII, a nawet XIX. W niedzielę post nie obowiązywał i dotąd nigdy nie obowiązuje - każda niedziela bowiem ma charakter uroczystości.

Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty, celebrowany w Środę Popielcową, znany jest w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie, u Arabów i w Grecji. W liturgii pojawił się on w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. W tym też czasie ustalono, że popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
W Środę Popielcową - zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego - obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych natomiast obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii (chociaż jest to powszechną praktyką, z której nie powinno się rezygnować bez ważnej przyczyny).

W całym Kościele w Wielkim Poście odbywały się nauki, które dawał kandydatom do przyjęcia Chrztu świętego sam miejscowy biskup. On także przeprowadzał końcowy egzamin i uroczyście udzielał tego sakramentu w noc wielkanocną przed świtem pamiątki Zmartwychwstania Pańskiego wobec całej wspólnoty kościelnej. Do dziś zaleca się, by chrzest osób dorosłych odbywał się właśnie w Wigilię Paschalną i był poprzedzony tzw. skrutyniami, odbywającymi się na przestrzeni Wielkiego Postu.

W okresie Wielkiego Postu, który jest czasem pokuty i nawrócenia, Kościół, przypominając słowa Jezusa, proponuje trzy drogi przybliżania się do Boga: post, jałmużnę i modlitwę. Liturgia tego okresu jest dość wyciszona. Dominującym kolorem szat liturgicznych jest fiolet. Z obrzędów Mszy świętej znika uroczysty hymn "Chwała na wysokości Bogu" (śpiewany jedynie w czasie przypadających w Wielkim Poście uroczystości, np. św. Józefa - 19 marca, czy Zwiastowania Pańskiego - 25 marca) oraz radosna aklamacja "Alleluja" (nawet w uroczystości i święta) śpiewana przed odczytaniem fragmentu Ewangelii (zastępuje ją aklamacja "Chwała Tobie, Królu wieków" albo "Chwała Tobie, Słowo Boże"). Zakazane jest przyozdabianie ołtarza kwiatami, zaś gra na instrumentach muzycznych dozwolona jest tylko w celu podtrzymania śpiewu. Z rzadka także odzywają się dzwony. Jedynym wyjątkiem od tych ostatnich zastrzeżeń jest IV Niedziela Wielkiego Postu, zwana Niedzielą Laetare (łac. "Wesel się" - od pierwszych słów introitu). W okresie Wielkiego Postu zabroniony jest udział w zabawach. Organizuje się także zwykle kilkudniowe rekolekcje, które mają pomóc w dobrym przeżyciu tego czasu. W wielu kościołach zachował się zwyczaj ustawiania krzyża, przy którym można klęknąć i ucałować rany Chrystusa. Zwykle stoją przy nim świece i kwiaty.
Zmiany następują także w Liturgii Godzin. W Godzinie Czytań w niedziele nie odmawia się hymnu "Ciebie, Boga, wysławiamy". W formułach rozpoczynających każdą Godzinę oraz w kilku innych częściach (np. responsoriach) opuszcza się radosne "Alleluja".

Zmieniają się także przepisy dotyczące wspomnień obowiązkowych i dowolnych. Obchodzi się je jako tzw. wspomnienie dodatkowe. Oznacza to, że w liturgii Mszy św. można odmówić kolektę z tego wspomnienia. W Liturgii Godzin natomiast w Godzinie Czytań, obok dwóch czytań z dnia bieżącego, dodaje się trzecie - ze wspomnienia i kończy Godzinę modlitwą o świętym. W Jutrzni i Nieszporach używa się tekstów z dnia bieżącego, po modlitwie końcowej dodaje się jeszcze antyfonę o świętym i drugą modlitwę ze wspomnienia. Zachowuje się fioletowy kolor szat liturgicznych. W soboty nie obchodzi się wspomnienia Najświętszej Maryi Panny.
Środa Popielcowa i Niedziele Wielkiego Postu mają pierwszeństwo nawet przed uroczystościami. Dni powszednie Wielkiego Postu ustępują natomiast świętom i uroczystościom, chociaż zachowują pierwszeństwo przed wspomnieniami (więcej informacji - patrz Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych).

Z okazji Wielkiego Postu przygotowaliśmy teksty kilkunastu ostatnich orędzi ogłaszanych przez papieży Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Plik w formacie PDF, zawierający orędzia na Wielki Post z ostatnich lat, można pobrać klikając na poniższy link:


POBIERZ PLIK:

 
696 kB


Zapraszamy także do poszczególnych działów w naszej Czytelni, w których znajdziesz propozycje opracowań, ułatwiających owocne i głębokie przeżywanie okresu Wielkiego Postu. Podzieliliśmy je tematycznie na kilka grup:


Wyślij do nas maila

 

 

Wielki Post: Poznaj Jego Historię i Znaczenie

 

Wielki Post – okres refleksji, pokuty i głębokiej kontemplacji. Jest to dla wielu czas wyjątkowy, pełen symbolicznego znaczenia i głębokich tradycji. Dla niektórych jest to okazja do głębszej samoanalizy i rozważenia swoich postępowań, dla innych zaś czas na modlitwę i duchowe oczyszczenie. Warto więc zgłębić historię i znaczenie tego wyjątkowego okresu w kościele katolickim.

W jaki sposób Wielki Post ewoluował przez wieki?

Historia Wielkiego Postu jest bogata i pełna symboliki. Już od pierwszych wieków chrześcijaństwa, ten okres przygotowania do Wielkanocy był uważany za czas szczególny. Wtedy jednak nie miało on takiej formy i długości jak obecnie. Wraz z upływem czasu, zwyczaje związane z Wielkim Postem ewoluowały, dostosowując się do zmieniających się potrzeb i realiów społecznych.

W średniowieczu Wielki Post otaczała aura surowości i wyrzeczenia. Post był długi, niekiedy trwający nawet 40 dni. Wierzący ograniczali spożywanie pokarmów mięsnych i innych pyszności, skupiając się na modlitwie i wewnętrznej przemianie. Dla wielu ludzi była to szansa na oczyszczenie duszy i ciała przed świętami Wielkanocy.

Jakie jest znaczenie Wielkiego Postu dla współczesnego człowieka?

W dzisiejszych czasach Wielki Post utracił nieco ze swojego pierwotnego znaczenia, stając się bardziej elastyczny i personalny. Dla wielu ludzi ten okres to nie tylko czas wyrzeczeń i pokuty, ale także okazja do refleksji i głębokiej kontemplacji. Wspołczesny człowiek, zabiegany i zagubiony w codziennym pędzie, szuka w Wielkim Poście momentu na zatrzymanie się i wsłuchanie w siebie.

Dla niektórych ludzi Wielki Post jest także czasem solidarności z ubogimi i potrzebującymi. Poprzez wyrzeczenia i poświęcenia, ludzie chcą zrozumieć cierpienie innych i dążyć do większej empatii i miłości bliźniego. Wspólna praktyka postu i modlitwy tworzy wspólnotę duchową, budując więzy międzyludzkie.

Czy Wielki Post jest jeszcze istotny we współczesnym społeczeństwie?

Pomimo zmian w podejściu do religii i tradycji, Wielki Post nadal pozostaje istotnym okresem w kalendarzu liturgicznym Kościoła katolickiego. Mimo że nie każdy przestrzega surowych przepisów dotyczących diety czy wyrzeczeń, idea refleksji, modlitwy i duchowego oczyszczenia wciąż przemawia do wielu ludzi.

Wielki Post przypomina nam o wartościach takich jak umiarkowanie, solidarność i pokora. To czas, kiedy można przerwać codzienne rutyny i skoncentrować się na tym, co najważniejsze. Dla niektórych jest to także okazja do nawrócenia i odnowienia swojej wiary.

Podsumowując, choć Wielki Post przez wieki się zmieniał, jego istota jako czasu refleksji, pokuty i duchowego wzrostu pozostaje niezmienna. To okres, który ma swoje korzenie w dawnych tradycjach Kościoła, ale wciąż odnajduje swoje znaczenie w współczesnym świecie. Wielki Post, jako okres przygotowania do Wielkanocy, ewoluował przez wieki, adaptując się do zmieniających się potrzeb i realiów społecznych. Już od pierwszych wieków chrześcijaństwa uznawany był za czas szczególny, a w średniowieczu opleciony był aurą surowości i wyrzeczenia. Dziś, Wielki Post zyskuje nowe znaczenie, stając się czasem refleksji i kontemplacji, a także solidarności z potrzebującymi. Mimo zmian w podejściu do religii, idea duchowego oczyszczenia i rozwoju nadal przemawia do współczesnego społeczeństwa, przypominając o wartościach takich jak umiarkowanie, solidarność i pokora. Wielki Post, choć ewoluował przez wieki, wciąż pozostaje istotnym czasem, który ma swoje korzenie w tradycjach Kościoła, a jednocześnie odnajduje swoje znaczenie we współczesnym świecie.

 


Zapraszam na pielgrzymkę:


Trasa: Zezulin - Lublin - Pecz - Mariagyud - Osijek - Park Przyrody Kopacki Rit -
Aljmas - Dakovo - Zagrzeb - Nagykanizsa - Lublin - Zezulin

 

Trasa pielgrzymki obejmuje rzadko odwiedzane tereny, obejmujące południowe Węgry, chorwackie regiony Slawonię i Baranię, ze stolicą kraju Zagrzebiem. Dziejowe bogactwo narodu węgierskiego, Słowian Południowych, panowanie Habsburgów, stulecia wpływów tureckich, handlowe i kulturowe kontakty z Italią, dunajski szlak wodny, miały wpływ na rozwój tego zakątka Europy. W czasach rzymskich, w miejscu Peczu znajdowało się miasto Sopianae - stolica prowincji Pannonia Valeria. Wcześnie dotarło tu chrześcijaństwo, a do dzisiaj zachowały się antyczne grobowce. Wiek XIX odcisnął ślad w postaci pięknych katedr w Peczu, Osijeku i w Dakovo. Szerokie równiny i lessowe wzgórza sprzyjały rolnictwu i winiarstwu. Malownicze tereny Parku Kopacki Rit, między Drawą i Dunajem, nazywane europejską Amazonią, na pograniczu Chorwacji i Serbii, przed laty ogarnięte wojną, dziś wyróżnia piękna przyroda, dobre wina i tradycyjna kuchnia. Zagrzeb - mimo statusu stolicy Chorwacji, zazwyczaj pozostaje na uboczu utartych szlaków, kusi europejską architekturą i bałkańską atmosferą. Zapraszamy do udziału w pielgrzymce!

w terminie: 18 - 23 sierpnia 2025 r.                             /6 dni - autokarem/


Program:
01/ - Zezulin - zbiórka godz. 05.00 - przejazd przez Podkarpacie, Słowację na Węgry do miasta Pecz - obiadokolacja - nocleg

02/ - Pecz - śniadanie - spacer po mieście położonym u stóp gór Mecsek, nazywanym „węgierską bramą południa”: Kościół MB Gromnicznej (dawny Meczet Paszy Gazi Kassim), przy Placu Secheny, Katedra Apostołów św. Piotra i Pawła - imponująca świątynia z XI-XIX w., przerwa na kawę i lody - zwiedzanie: Cella Septichora oraz wczesnochrześcijańskie mauzoleum; komory grobowe i sarkofagi z freskami o tematyce chrześcijańskiej z IV w. - nekropolia wpisana na listę zabytków UNESCO - przejazd do Mariagyud - położonego u stóp góry Tenkes, jednego z najstarszych Sanktuariów Maryjnych na Węgrzech, sięgające historią końca XIII w. - przejazd na Chorwację do Osijeku - obiadokolacja - nocleg

03/ - Osijek - śniadanie - zwiedzanie: Twierdza Osijek - barokowe ufortyfikowane miasto nad Drawą, Rynek z Kolumną św. Trójcy, Kościół św. Krzyża, Aleja Europejska z secesyjną zabudową, Nowe Miasto: Konkatedra św. Piotra i Pawła - neogotycki, trzeci, co do wielkości kościół w Chorwacji - przejazd do Parku Przyrody Kopački Rit - obejmującego rozległe rozlewiska rzeczne między Drawą i Dunajem, będące siedliskiem ptactwa i ryb - rejs statkiem spacerowym po najciekawszej części parku - przejazd do miejscowości Aljmas - zwiedzanie: Sanktuarium MB Pocieszenia - największy i prężny ośrodek pielgrzymkowy w chorwackiej Slawonii, Sanktuarium jest nowoczesną budowlą w kształcie Arki - przejazd na degustację wina w winiarni z widokiem na Dunaj - kolacja regionalna z winem - powrót do Osijeku - nocleg

04/ - Osijek - śniadanie - przejazd do Dakovo - zwiedzanie: Katedra św. Piotra z końca XIX w., wg projektu wiedeńskich architektów, stadnina szlachetnych koni Lipizzaner - po południu przejazd do Zagrzebia - obiadokolacja - nocleg

05/ - Zagrzeb - śniadanie - przejazd do centrum - zwiedzanie: trg Kralja Tomislava, trg Strossmajera, Zrinjevac, przejście na Kaptol: Katedra (z zewnątrz; wewnątrz trwają pracę remontowe po trzęsieniu ziemi w 2020 r.), targowisko Dolac, ul. Skalinska, Tkalciceva i Krwawy Most, Gradec: Kamienne wrota, pl. św. Marka, wieża Lotrscak, Dolne Miasto: plac bana Josipa Jelacica, Mandusevac - wolny czas - przejazd na Węgry do Nagykanizsa - obiadokolacja - nocleg

06/ - Nagykanizsa - śniadanie - przejazd przez Węgry, Słowację - powrót do Lublina/Zezulina w godzinach wieczornych.

Cena: 1000 zł + 350 euro/os.


Cena obejmuje opłaty za:
- transport autokarem (klimatyzacja, toaleta),
- zakwaterowanie: 1 nocleg w hotelu*** w Pecs, pokoje 2 i 3 os. z łazienkami,
2 noclegi w hotelu*** w Osijeku, pokoje 2 i 3 os. z łazienkami,
1 nocleg w domu pielgrzyma w Zagrzebiu, pokoje 2 i 3 os. z łazienkami,
1 nocleg w hotelu Central*** w Nagykanizsa, pokoje 2 i 3 os. z łazienkami,
- wyżywienie: 5 śniadań, 4 obiadokolacje, 1 obiadokolacja regionalna z winem, 1 degustacja wina w winiarni,
- ubezpieczenie Signal Iduna Polska: KL (30.000 euro), NNW (20.000 zł) i bagażu (1100 zł),
- składka na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (10 zł/os.),
- składka na Ubezpieczeniowy Fundusz Pomocowy (10 zł/os.),
- opieka pilota.
Cena nie obejmuje opłat za:
- bilety wstępu, przewodników lokalnych, razem ok. 70 euro/os.
- ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z powodu zdarzeń losowych lub chorób przewlekłych (ok. 155 zł/os.), dla chętnych,
Zakup polisy od rezygnacji jest dobrowolny, jednakże o ewentualnym zakupie wybranej polisy należy zdecydować i opłacić
do 13 dni od zawarcia umowy-zgłoszenia lub pierwszej wpłaty, zależy co nastąpi pierwsze,
- napoje do obiadokolacji,
- dopłata za pokój 1 os. 100 euro.

Uwaga: Pilot nie oprowadza we wnętrzach zwiedzanych zabytków.

Zbiórka: godz. 05:00 rano - Zezulin: przy Kościele św. M. M. Kolbe,
Zbiorka: godz. 05:30 rano - Lublin: stacja paliw Cirkle K, al. Tysiąclecia 12.

Zapisy ks. Edmund Boryca, tel. 883 555 550,
Zapisy: BP OLIMP, Lublin, tel: 81 743 76 28, 695 938 110, pn-pt. 09:00-15:00.

Zapisy tylko wpłatą zaliczki 500 zł/os. do 31 marca 2025 lub do wyczerpania miejsc,
dopłata pozostałej kwoty: 500 zł + 350 euro/os. do 31 lipca 2025 r.

Wpłaty na konto złotówkowe: 29 1020 3147 0000 8502 0143 9736, dopisek: Chorwacja 18-23.08.2025
Wpłaty na konto euro: PL 79 1020 3147 0000 8902 0144 5527. Kod BIC (SWIFT): BPKOPLPW

Każdy uczestnik powinien posiadać ze sobą ważny dowód osobisty lub paszport ważny co najmniej 3 miesiące po zakończeniu pielgrzymki (uprzejmie prosimy o dokładne sprawdzenie ważności dokumentu), wygodne obuwie sportowe, odzież dostosowaną do zmian pogody, środki do dezynfekcji rąk. Oficjalną walutą na Węgrzech jest forint węgierski, można zabrać niewielką ilość na płatne toalety na trasie, napoje do obiadokolacji, kawę w Pecs ok. 1000 HUF, można płacić kartą kredytową. Do Chorwacji należy zabrać euro, raczej gotówkę.

Sanktuaria Węgier i Chorwacji.pdf
POBIERZ

Święta

Poniedziałek, II Tydzień Wielkiego Postu
Rok C, I
Dzień Powszedni

Sonda