Czytelnia

Adwent

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2023


Dominikański Ośrodek Liturgiczny - liturgia.pl

Adwent (z łac. adventus - przyjście, przybycie) to okres w roku liturgicznym, który rozpoczyna się od I Nieszporów niedzieli po sobocie XXXIV tygodnia Okresu Zwykłego, a kończy przed I Nieszporami uroczystości Narodzenia Pańskiego w wieczór 24 grudnia. Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje cztery kolejne niedziele przed 25 grudnia. Stanowi pierwszy okres w każdym nowym roku liturgicznym.

Adwent składa się z dwóch odrębnych okresów:
1. czasu, w którym kierujemy nasze serca ku oczekiwaniu powtórnego przyjścia Jezusa w chwale na końcu czasów (okres od początku Adwentu do 16 grudnia włącznie);
2. czasu bezpośredniego przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Chrystusa na ziemię.

Zwornikiem wszystkich tekstów liturgii adwentowej obydwu części jest czytanie księgi proroka Izajasza. Czytanie to obrazuje tęsknotę za wyczekiwanym Mesjaszem.

Pierwsze ślady obchodzenia Adwentu spotykamy w IV w. między innymi w liturgii galijskiej i hiszpańskiej. Z pewnością Adwent nie istniał, dopóki nie ustalono stałej daty świąt Narodzenia Pańskiego. Została ona wyznaczona dopiero w II połowie IV wieku. W Hiszpanii pierwsze wzmianki o przygotowaniu do obchodu Narodzenia Pańskiego (choć nie jest ono określane mianem Adwentu) pochodzą z roku 380. Kanon 4 synodu w Saragossie, który odbył się w tym roku, poleca wiernym, aby od dnia 17 grudnia do Epifanii (6 stycznia) gorliwie gromadzili się w kościele, nie opuszczając ani jednego dnia. W tradycji gallikańskiej Adwent miał charakter pokutny i ascetyczny (post, abstynencja, skupienie), co wspomina św. Hilary (+ 367). W V w. biskup Tours, Perpetuus, wprowadził w Galii obowiązek postu w poniedziałki, środy i piątki w okresie od dnia św. Marcina (11 listopada) do Narodzenia Pańskiego. W Rzymie okres przygotowania do Narodzenia Pańskiego został wprowadzony dopiero w drugiej połowie VI wieku. Adwent miał tu charakter liturgicznego przygotowania na radosne święta Narodzenia Pańskiego, ze śpiewem Alleluja, Te Deum laudamus, z odpowiednim doborem czytań i formularzy, bez praktyk pokutnych.
Od czasów św. Grzegorza Wielkiego (590-604) Adwent w Rzymie obejmował już 4 tygodnie. Był to czas bezpośredniego, liturgicznego przygotowania na obchód pamiątki historycznego przyjścia Chrystusa. Na początku IX w. Adwent nabiera także charakteru eschatologicznego - staje się czasem przygotowania na ostateczne przyjście Chrystusa. W wyniku połączenia tradycji gallikańskiej i rzymskiej ukształtował się Adwent, jaki przeżywamy do dziś - liturgicznie rzymski, a ascetycznie gallikański (kolor fioletowy, bez Gloria). Formę tę rozpowszechniały klasztory benedyktyńskie i cysterskie. W XIII w. znana ona była już w całym Kościele, do czego przyczyniły się nowe zakony, zwłaszcza franciszkanie.

Teksty liturgiczne Adwentu ukazują postacie Starego i Nowego Testamentu, przez których życie i działalność Bóg zapowiadał i przygotowywał świat na przyjście Jego Syna: Maryję, Jana Chrzciciela, Izajasza. Adwent to czas radosnego oczekiwania na spotkanie z Panem i przygotowania się do niego przez pokutę i oczyszczenie. Dlatego Kościół zachęca do udziału w rekolekcjach, przystąpienia do sakramentu pokuty i pojednania. Adwent nie jest jednak w sensie ścisłym czasem pokuty, tak jak na przykład Wielki Post.

Jak czytamy w "Ogólnych normach roku liturgicznego i kalendarza" z 1969 r.: "Adwent ma podwójny charakter. Jest okresem przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, przez który wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi. Równocześnie jest okresem, w którym przez wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje się dusze ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Z obu tych względów Adwent jest okresem pobożnego i radosnego oczekiwania".

W czasie całego Adwentu, poza niedzielami i uroczystością Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia), odprawiane są Roraty. Ta bardzo dawna tradycja jest nadal w Polsce kultywowana. Roraty to Msze ku czci Najświętszej Maryi Panny, odprawiane wczesnym rankiem. Ich nazwa pochodzi od łacińskich słów pieśni często śpiewanej na ich początku - Rorate caeli desuper (Spuśćcie rosę, niebiosa). W czasie Rorat przy ołtarzu znajduje się dodatkowa, ozdobna świeca - symbolizuje ona obecność Maryi. Eucharystia rozpoczyna się przy zgaszonych światłach; zapalają się one dopiero podczas uroczystego hymnu "Chwała na wysokości Bogu". Jest to jeden z nielicznych przypadków w roku liturgicznym, kiedy hymn ten śpiewa się każdego dnia (chociaż wyłącznie podczas Rorat).
Według Abrahama Bzowskiego, dominikanina, wybitnego historyka Kościoła, początek Rorat w Polsce datuje się na XIII wiek. Ich odprawianie miał wprowadzić w Poznaniu książę Przemysł I Pobożny, a w Krakowie, na prośbę św. Kingi, Bolesław Wstydliwy. Największą popularność i szczyt rozwoju Roraty osiągają w XVI wieku. Codziennego udziału w tej Mszy świętej przestrzegali królowie Zygmunt Stary i Zygmunt August, królowa Bona, Anna Jagiellonka i Marysieńka Sobieska. Zygmunt I Stary i Anna, jego córka, starali się o to, aby w kaplicy królewskiej na Wawelu Roraty odprawiane były nie tylko w czasie Adwentu, ale przez cały rok raz na tydzień. Na ten cel przeznaczyli pewne fundusze i w 1545 roku utworzono, przy kaplicy zygmuntowskiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi, specjalną kapelę śpiewaczą "rorantystów".
Z odprawianiem Mszy św. roratniej wiąże się zapalanie dodatkowej świecy. W dawniejszych czasach przed rozpoczęciem Mszy św. do ołtarza podchodził król, niosąc pięknie ozdobioną świecę, i stawiał ją na najwyższym lichtarzu na środku ołtarza. Podobne świece, lecz już nie ozdobione, przynosili do ołtarza prymas, senator, ziemianin, rycerz, mieszczanin i chłop - przedstawiciele ówczesnych stanów. Każdy z nich, wręczając świecę celebransowi, odpowiadał na jego pytanie: "Gotowy jesteś na sąd Boży?" - "Gotów jestem na sąd Boży".

Od IX w. dla drugiej części Adwentu charakterystyczne są tzw. antyfony "O", ponieważ wszystkie rozpoczynają się od tej właśnie litery: O Sapientia, O Adonai, O Radix Jesse, O Clavis David, O Oriens, O Rex gentium, O Emmanuel. Tak uszeregował je Amalariusz z Metzu (+ 850). Oparte są one na obrazach i symbolach biblijnych. Antyfony te w tłumaczeniu polskim stanowią siedem kolejnych zwrotek dawno śpiewanej pieśni "Mądrości, która z ust Bożych wypływasz". Ich treść obrazuje tęsknotę Izraelitów za Mesjaszem. Stosowane były pierwotnie jako antyfony do Magnificat w Liturgii Godzin. W odnowionej liturgii zachowały swoje tradycyjne miejsce. Ponadto włączone zostały w Mszę świętą jako wersety aklamacji przed Ewangelią.

III Niedziela Adwentu jest nazywana Niedzielą Różową lub - z łaciny - Niedzielą GAUDETE. Nazwa ta pochodzi od słów antyfony na wejście: "Gaudete in Domino", czyli "Radujcie się w Panu". Szaty liturgiczne mogą być - wyjątkowo - koloru różowego, a nie, jak w pozostałe niedziele Adwentu, fioletowe. Teksty liturgii tej niedzieli przepełnione są radością z zapowiadanego przyjścia Chrystusa i z odkupienia, jakie przynosi. Warto pamiętać, że oprócz Niedzieli Gaudete jest jeszcze tylko jedna okazja do używania szat liturgicznych koloru różowego - jest nią Niedziela LAETARE - IV Niedziela Wielkiego Postu.



Przejdź dalej:
Więcej informacji:

Kliknij tutaj - książka w księgarni Gloria24.pl
Kliknij tutaj - książka w księgarni tolle.pl
Kliknij tutaj - płyta CD Audio / MP3, audiobook
Kliknij tutaj - strona w Internecie


Dokumenty i nauczanie papieskie

Jan Paweł II
Bóg chce zamieszkać wśród ludzi
Anioł Pański, 7 grudnia 1997 r.
Jan Paweł II
Na szlaku do domu Ojca
Anioł Pański, 29 listopada 1998 r.
Jan Paweł II
Idźmy z radością ku Ojcu
Homilia w I Niedzielę Adwentu, 29 listopada 1998 r.
Jan Paweł II
Nadzieja jako oczekiwanie
i przygotowanie Królestwa Bożego

Audiencja generalna, 2 grudnia 1998 r.
Jan Paweł II
Szczególnie umiłowana przez Ojca
Anioł Pański, 8 grudnia 1998 r.
Jan Paweł II
Czas oczekiwania i nadziei
Anioł Pański, 5 grudnia 1999 r.
Jan Paweł II
Przygotujmy mieszkanie dla Chrystusa
Anioł Pański, 12 grudnia 1999 r.
Jan Paweł II
Bóg otworzył wszystkim drzwi do zbawienia
Anioł Pański, 19 grudnia 1999 r.
Jan Paweł II
Przygotujmy Chrystusowi miejsce w naszym sercu
Audiencja generalna, 20 grudnia 2000 r.
Jan Paweł II
Tajemnica Bożego Narodzenia
Anioł Pański, 24 grudnia 2000 r.
Jan Paweł II
Adwent głosi nadzieję
Anioł Pański, 2 grudnia 2001 r.
Jan Paweł II
Przez Maryję do Jezusa
Anioł Pański, 8 grudnia 2001 r.
Jan Paweł II
Dzień postu i błagania
Anioł Pański, 9 grudnia 2001 r.
Jan Paweł II
Radość serca
Anioł Pański, 16 grudnia 2001 r.
Jan Paweł II
Musimy być ludźmi pokoju
Audiencja generalna, 19 grudnia 2001 r.
Jan Paweł II
Chrystus nadzieją ludzkości
Anioł Pański, 1 grudnia 2002 r.
Jan Paweł II
Wyjdźmy na spotkanie Emmanuela
Anioł Pański, 18 grudnia 2002 r.
Jan Paweł II
Dar Boga dla ludzkości
Anioł Pański, 22 grudnia 2002 r.
Jan Paweł II
Oczekiwanie z nadzieją
Anioł Pański, 30 listopada 2003 r.
Jan Paweł II
Odnówmy naszą wiarę
Anioł Pański, 7 grudnia 2003 r.
Jan Paweł II
Adwent czasem nadziei
Audiencja generalna, 17 grudnia 2003 r.
Jan Paweł II
Chrystus przynosi zbawienie naszemu światu
Audiencja generalna, 22 grudnia 2004 r.
 
Benedykt XVI
Czas nadziei
Anioł Pański, 27 listopada 2005 r.
Benedykt XVI
Bóg przychodzi, aby nas wyzwolić od zła i śmierci
Nieszpory I Niedzieli Adwentu, 2 grudnia 2006 r.
Benedykt XVI
Bóg puka do drzwi naszych serc
Anioł Pański, 3 grudnia 2006 r.
Benedykt XVI
Pan daje czas, aby wszyscy mogli Go poznać
Nieszpory I Niedzieli Adwentu, 1 grudnia 2007 r.
Benedykt XVI
Radujcie się, bo Bóg jest blisko
Anioł Pański, 16 grudnia 2007 r.
Benedykt XVI
Kościół znakiem i narzędziem nadziei dla ludzi
Nieszpory I Niedzieli Adwentu, 1 grudnia 2007 r.
Benedykt XVI
Kosmiczny wymiar tajemnicy zbawienia
Anioł Pański, 21 grudnia 2008 r.
Benedykt XVI
Każdy człowiek potrzebuje nadziei
Anioł Pański, 29 listopada 2009 r.
Benedykt XVI
Mądrość Boża objawia się ludziom pokorym i prostym
Nieszpory dla środowisk akademickich Rzymu, 17 grudnia 2009 r.
Benedykt XVI
Szacunek dla każdego rodzącego się ludzkiego życia
Nieszpory I Niedzieli Adwentu, 27 listopada 2010 r.
Benedykt XVI
Człowieka poznaje się po jego oczekiwaniu
Anioł Pański, 28 listopada 2010 r.
Benedykt XVI
Adwentowa modlitwa do Boga Ojca
Anioł Pański, 27 listopada 2011 r.
Benedykt XVI
Dzieciątko jest znakiem cierpliwości Boga
Nieszpory dla środowisk akademickich Rzymu, 15 grudnia 2011 r.
Benedykt XVI
Świadkowie Boga, który jest blisko
Homilia podczas I Nieszporów Adwentu, 1 grudnia 2012 r.
Benedykt XVI
Maryja doskonale ucieleśnia ducha Adwentu
Anioł Pański, 2 grudnia 2012 r.
Benedykt XVI
Bierzmy przykład z Maryi Niepokalanej
Anioł Pański, 8 grudnia 2012 r.
Benedykt XVI
Dziewicy Adwentu powierzmy naszą drogę
na spotkanie z Panem
Anioł Pański, 9 grudnia 2012 r.
Benedykt XVI
Bóg będzie nas sądził według naszych czynów
Anioł Pański, 16 grudnia 2012 r.
Benedykt XVI
Tam, gdzie jest gościnność, tam jest Bóg i radość
Anioł Pański, 23 grudnia 2012 r.
 
Franciszek
Odkrywamy piękno drogi
Anioł Pański, 1 grudnia 2013 r.
Franciszek
Maryja uczy nas przeżywania Adwentu
Anioł Pański, 8 grudnia 2013 r.
Franciszek
Kościół jest domem radości!
Anioł Pański, 15 grudnia 2013 r.
Franciszek
Do dyspozycji Dobrej Nowiny
Anioł Pański, 22 grudnia 2013 r.
Franciszek
Jesteśmy wezwani, aby pocieszać naszych braci
Anioł Pański, 7 grudnia 2014 r.
Franciszek
Jak Maryja stawajmy się darem dla innych
Anioł Pański, 8 grudnia 2014 r.
Franciszek
Jezus przyszedł, aby przynieść radość
Anioł Pański, 14 grudnia 2014 r.
Franciszek
W pędzie świąt usłyszeć pukanie Boga
Anioł Pański, 21 grudnia 2014 r.
Franciszek
Nie jesteśmy "w porządku"
Anioł Pański, 6 grudnia 2015 r.
Franciszek
To pytanie - co mamy czynić? - odczuwamy jako własne
Anioł Pański, 13 grudnia 2015 r.
Franciszek
Trzy miejsca zdumienia
Anioł Pański, 20 grudnia 2015 r.
Franciszek
Adwent?
Anioł Pański, 27 listopada 2016 r.
Franciszek
Bóg przychodzi, aby ustanowić swoje panowanie w naszej historii
Anioł Pański, 4 grudnia 2016 r.
Franciszek
Jej "tak" jest pełne, na całe życie, bezwarunkowe
Anioł Pański, 8 grudnia 2016 r.
Franciszek
Wezwani, by dać się ogarnąć poczuciem radości
Anioł Pański, 11 grudnia 2016 r.
Franciszek
Czy ja otwieram drzwi przed Bogiem?
Anioł Pański, 18 grudnia 2016 r.
Franciszek
Kto czuwa, nie ulega pokusom tego świata
Anioł Pański, 3 grudnia 2017 r.
Franciszek
Niech Maryja uczy nas prawdziwej młodości i piękna
Anioł Pański, 8 grudnia 2017 r.
Franciszek
Adwent czasem modlitwy, radości, łagodności i pokory
Anioł Pański, 10 grudnia 2017 r.
Franciszek
Chrześcijanin nie może być prorokiem nieszczęścia
Anioł Pański, 17 grudnia 2017 r.
Franciszek
Niech Maryja pomoże nam przyjąć Boży plan w naszym życiu!
Anioł Pański, 24 grudnia 2017 r.
Franciszek
Czujność i modlitwa
Anioł Pański, 2 grudnia 2018 r.
Franciszek
Najwspanialsze uwielbienie: "Oto jestem"
Anioł Pański, 8 grudnia 2018 r.
Franciszek
Nie dajmy się uzależnić od mentalności świata
Anioł Pański, 9 grudnia 2018 r.
Franciszek
Zaproszenie do radości
Anioł Pański, 16 grudnia 2018 r.
Franciszek
Nawiedzenie Elżbiety uczy wiary i miłości
Anioł Pański, 23 grudnia 2018 r.
Franciszek
Adwent to okres pielgrzymowania i czuwania
Anioł Pański, 1 grudnia 2019 r.
Franciszek
Niech Maryja uczy nas zawsze mówić Bogu "tak"
Anioł Pański, 8 grudnia 2019 r.
Franciszek
Zbawienie odradza człowieka
Anioł Pański, 15 grudnia 2019 r.
Franciszek
Niech wzór św. Józefa zachęca nas do otwarcia się ku Chrystusowi
Anioł Pański, 22 grudnia 2019 r.
Franciszek
Adwent nieustannym nawoływaniem do nadziei
Anioł Pański, 29 listopada 2020 r.
Franciszek
Warunki autentycznego nawrócenia
Anioł Pański, 6 grudnia 2020 r.
Franciszek
Powiedzieć "nie" złemu, a "tak" Bogu
Anioł Pański, 8 grudnia 2020 r.
Franciszek
Radość chrześcijanina wypływa z umieszczenia Jezusa w centrum
Anioł Pański, 13 grudnia 2020 r.
Franciszek
Aby Jezus narodził się w nas, przygotujmy serce
Anioł Pański, 20 grudnia 2020 r.
Franciszek
Gdy wszystko zdaje się kończyć, Pan przychodzi, aby nas zbawić
Anioł Pański, 28 listopada 2021 r.
Franciszek
Wiara ucieleśnia się w konkretnym życiu
Anioł Pański, 12 grudnia 2021 r.
Franciszek
Przygotowanie na Boże Narodzenie wymaga wyjścia ku Bogu i bliźniemu
Anioł Pański, 19 grudnia 2021 r.
Franciszek
Adwent to okres przebudzenia i czujności
Anioł Pański, 27 listopada 2022 r.
Franciszek
Niech Adwent będzie czasem łaski
Anioł Pański, 4 grudnia 2022 r.
Franciszek
Z pomocą Maryi wybierajmy dobro
Anioł Pański, 8 grudnia 2022 r.
Franciszek
Adwent okresem odkrycia kim jest Bóg
Anioł Pański, 11 grudnia 2022 r.
Franciszek
Bóg potrafi przekształcić kryzys w marzenia
Anioł Pański, 18 grudnia 2022 r.
Franciszek
W Adwencie spotykajmy Jezusa w osobach potrzebujących
Anioł Pański, 3 grudnia 2023 r.

Wokół Adwentu

liturgia.pl
Abecadło Adwentu

Czytelnia

Rok liturgiczny

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2023


W ciągu rocznego cyklu Kościół wspomina całe misterium Chrystusa - od momentu Wcielenia przez Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie oraz Zesłanie Ducha Świętego aż po oczekiwanie na ponowne przyjście Chrystusa na końcu czasów. Rok liturgiczny rozpoczyna się zawsze od I Nieszporów I Niedzieli Adwentu, która przypada między 27 listopada a 3 grudnia. Cały rok liturgiczny składa się z następujących okresów:

Adwent

Adwent rozpoczyna się I Nieszporami I Niedzieli Adwentu i trwa do I Nieszporów uroczystości Narodzenia Pańskiego 25 grudnia (kończy się więc wieczorem 24 grudnia). Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje 4 kolejne niedziele. Dzieli się na dwie odrębne części:

a. dni do 16 grudnia włącznie - wspominając pierwsze przyjście Chrystusa kierujemy nasze myśli i serca ku radosnemu oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Dni powszednie w tym okresie przyjmują wszystkie obchody wyższe rangą (tzn. wspomnienia dowolne, obowiązkowe, święta i uroczystości);
 
b. dni od 17 do 24 grudnia włącznie - czas bezpośredniego przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego; w tym okresie w dni powszednie można obchodzić jedynie święta i uroczystości.

Niedziele Adwentu mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi obchodami liturgicznymi, nawet tymi w randze uroczystości. I Niedziela Adwentu przypomina nam o obietnicy powtórnego przyjścia Jezusa, II i III (zwana także Gaudete) mówią o postaci św. Jana Chrzciciela. Ostatnia, IV Niedziela Adwentu skupia naszą uwagę na osobie Maryi - Matki Boga.
W czasie Adwentu przypada zawsze jedna uroczystość - 8 grudnia obchodzimy uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.


Okres Narodzenia Pańskiego

Zaczyna się on od I Nieszporów uroczystości Narodzenia Pańskiego (wieczorem 24 grudnia) i trwa do niedzieli Chrztu Pańskiego (niedzieli po Objawieniu Pańskim). Uroczystość Narodzenia Pańskiego ma własną oktawę - jest jakby "przedłużona" na 8 kolejnych dni (do dnia 1 stycznia włącznie):

  • 26 grudnia obchodzi się święto św. Szczepana, pierwszego męczennika
     
  • 27 grudnia obchodzi się święto św. Jana, Apostoła i Ewangelisty
     
  • 28 grudnia obchodzi się święto świętych Młodzianków
     
  • 29-31 grudnia są dniami oktawy Narodzenia Pańskiego
     
  • w niedzielę przypadającą w oktawie Narodzenia Pańskiego obchodzi się święto Świętej Rodziny: Jezusa, Maryi i Józefa (w latach, w których Narodzenie Pańskie wypada w niedzielę, święto to obchodzi się 30 grudnia, bez I Nieszporów).
     
  • 1 stycznia, w ostatnim dniu oktawy, przypada uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi.
Niedziela między 2 a 5 stycznia to II Niedziela po Narodzeniu Pańskim. 6 stycznia obchodzi się uroczystość Objawienia Pańskiego. Niedziela po tym święcie to święto Chrztu Pańskiego, które kończy okres Narodzenia Pańskiego.


Wymienione wyżej okresy należą do tzw. cyklu Bożonarodzeniowego. Oprócz niego w roku liturgicznym istnieje jeszcze drugi cykl, dłuższy - cykl wielkanocny. Składa się on z dwóch części: Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego.


Wielki Post

Wielki Post trwa 40 dni i rozpoczyna się zawsze w Środę Popielcową. Jej data zależy od daty uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. W Środę Popielcową kapłani na znak pokuty i umartwienia posypują nasze głowy popiołem. Do dobrego przeżycia tego czasu pomagają nam modlitwa, post i jałmużna. W niedziele Wielkiego Postu odprawiane są Gorzkie Żale, a w piątki - nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W tym okresie w liturgii nie odmawia się hymnu "Chwała na wysokości Bogu", "Ciebie, Boże, chwalimy" oraz aklamacji "Alleluja".
Wspomnienia obowiązkowe, przypadające w czasie Wielkiego Postu, można obchodzić jedynie jako wspomnienia dowolne. W tym czasie obchodzimy ponadto:

  • 4 marca - święto św. Kazimierza, królewicza
     
  • 19 marca - uroczystość św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny
     
  • 25 marca - uroczystość Zwiastowania Pańskiego
Do okresu Wielkiego Postu nie wlicza się sześciu niedziel, będących - jak w ciągu całego roku - bardziej radosnymi wspomnieniami Zmartwychwstania. Ostatnia niedziela Wielkiego Postu jest nazywana Niedzielą Palmową Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona okres Wielkiego Tygodnia - czasu bezpośrednio poprzedzającego Święte Triduum Paschalne - święta wielkanocne. Wielki Post kończy się w Wielki Czwartek przed sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej.


ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE

Święte Triduum Paschalne Męki i Zmartwychwstania Chrystusa jest szczytem roku liturgicznego.

Rozpoczyna się ono od Mszy Wieczerzy Pańskiej, sprawowanej wieczorem w Wielki Czwartek, ma swoje centrum w najbardziej uroczystej z liturgii - liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc, a kończy II Nieszporami uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego.
Te trzy dni stanowią jeden wspólny obchód liturgiczny; żadna z liturgii tych dni nie kończy się błogosławieństwem czy rozesłaniem. Kościół w sposób szczególny trwa w tym czasie przy Chrystusie, kontemplując tajemnicę Jego męki, śmierci i zwycięskiego powstania z martwych. Święta wielkanocne trwają więc od wieczora Wielkiego Czwartku (!).


Okres Wielkanocny

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest obchodem ruchomym (patrz - Tabela świąt ruchomych). Wyznacza się ją na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca (która przypada około 21 marca). Stanowi ona I Niedzielę Wielkanocną. Przez kolejnych 8 dni trwa oktawa uroczystości Zmartwychwstania. Jej ostatnim dniem jest II Niedziela Wielkanocna, czyli Miłosierdzia Bożego. Dni oktawy mają rangę uroczystości Pańskich.

Przez 50 dni po uroczystości Zmartwychwstania trwa Okres Wielkanocny, w którym Kościół raduje się ze zwycięstwa Chrystusa. W kościele obok ołtarza stoi paschał, baranek wielkanocny, figura Jezusa Zmartwychwstałego oraz krzyż z czerwoną stułą.
Czterdziestego dnia po Zmartwychwstaniu Pańskim, zawsze w czwartek, obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. W Polsce od 2003 r. jest ona przeniesiona na następującą po tym czwartku niedzielę - a więc na VII Niedzielę Wielkanocną. Dni powszednie po tej uroczystości aż do następnej soboty włącznie stanowią czas przygotowania i oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego - Pięćdziesiątnicę. Ta uroczystość kończy Okres Wielkanocny.

Dni powszednie od poniedziałku po II Niedzieli Wielkanocnej do soboty przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego włącznie przyjmują wszystkie obchody liturgiczne wyższej rangi (wspomnienia dowolne i obowiązkowe, święta i uroczystości). W ciągu tych 50 dni radości przypada wiele ważnych świąt i uroczystości:

  • 23 kwietnia - uroczystość św. Wojciecha, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
     
  • 25 kwietnia - święto św. Marka, Ewangelisty
     
  • 29 kwietnia - święto św. Katarzyny Sieneńskiej, dziewicy i doktora Kościoła, patronki Europy
     
  • 3 maja - uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, głównej Patronki Polski
     
  • 6 maja - święto świętych Apostołów Filipa i Jakuba
     
  • 8 maja - uroczystość św. Stanisława, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
     
  • 14 maja - święto św. Macieja, Apostoła
     
  • 16 maja - święto św. Andrzeja Boboli, kapłana i męczennika, patrona Polski
     
  • 31 maja - święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.

Okres Zwykły w ciągu roku

Oprócz okresów mających własny charakter w roku liturgicznym pozostaje 33 lub 34 tygodnie. W tym czasie obchodzi się misterium Chrystusa w jego pełni, zwłaszcza w niedziele. Okres Zwykły składa się z dwóch części: pierwsza rozpoczyna się w poniedziałek po święcie Chrztu Pańskiego i trwa do wtorku przed Środą Popielcową (obejmuje około 4-6 tygodni). Powtórnie Okres Zwykły zaczyna się w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego i kończy przed I Nieszporami I Niedzieli Adwentu. W ostatnią niedzielę roku liturgicznego obchodzi się uroczystość Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata.

W Okresie Zwykłym obchodzi się m.in. następujące święta i uroczystości:

  • 25 stycznia - święto Nawrócenia św. Pawła, Apostoła
     
  • 2 lutego - święto Ofiarowania Pańskiego
     
  • 14 lutego - święto świętych Cyryla, mnicha, i Metodego, biskupa, patronów Europy
     
  • 22 lutego - święto Katedry św. Piotra, Apostoła
     
  • poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego - święto Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła
     
  • czwartek po Zesłaniu Ducha Świętego - święto Jezusa Chrystusa, Najwyższego i Wiecznego Kapłana
     
  • niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego - uroczystość Najświętszej Trójcy
     
  • czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy - uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
     
  • piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego - uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa
     
  • 24 czerwca - uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela
     
  • 29 czerwca - uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła
     
  • 3 lipca - święto św. Tomasza, Apostoła
     
  • 11 lipca - święto św. Benedykta, opata, patrona Europy
     
  • 22 lipca - święto św. Marii Magdaleny
     
  • 23 lipca - święto św. Brygidy, zakonnicy, patronki Europy
     
  • 25 lipca - święto św. Jakuba, Apostoła
     
  • 6 sierpnia - święto Przemienienia Pańskiego
     
  • 9 sierpnia - święto św. Teresy Benedykty od Krzyża, dziewicy i męczennicy, patronki Europy
     
  • 10 sierpnia - święto św. Wawrzyńca, diakona i męczennika
     
  • 15 sierpnia - uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
     
  • 24 sierpnia - święto św. Bartłomieja, Apostoła
     
  • 26 sierpnia - uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej
     
  • 8 września - święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
     
  • 14 września - święto Podwyższenia Krzyża Świętego
     
  • 18 września - święto św. Stanisława Kostki, zakonnika, patrona Polski
     
  • 21 września - święto św. Mateusza, Apostoła i Ewangelisty
     
  • 29 września - święto świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała
     
  • 18 października - święto św. Łukasza, Ewangelisty
     
  • 28 października - święto świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
     
  • ostatnia niedziela października - uroczystość rocznicy poświęcenia własnego kościoła
     
  • 1 listopada - uroczystość Wszystkich Świętych
     
  • 2 listopada - wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych
     
  • 9 listopada - święto rocznicy poświęcenia Bazyliki Laterańskiej
     
  • 30 listopada - święto św. Andrzeja, Apostoła

Cykle czytań liturgicznych

W ciągu roku liturgicznego w trakcie liturgii czyta się znaczną część zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Ze względu na ich obfitość, niedziele, uroczystości i święta są oparte na cyklu trzyletnim, oznaczanym literami A, B i C (np. rok liturgiczny 2022/2023 był rokiem A, rok 2023/2024 to rok B, rok 2024/2025 - C, 2025/2026 - ponownie A itd.). Natomiast w dni powszednie Okresu Zwykłego używa się czytań z jednego z dwu cykli: I lub II. Cyklu I używa się w latach nieparzystych (np. 2021, 2023, 2025), cyklu II - w parzystych (2022, 2024, 2026).


Święta nakazane

Kodeks Prawa Kanonicznego nakłada na wszystkich wierzących obowiązek uczestniczenia w najważniejsze uroczystości liturgiczne w ciągu roku we Mszy świętej. Do tzw. świąt nakazanych należą:

  • wszystkie niedziele w ciągu roku
     
  • 1 stycznia - uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi
     
  • 6 stycznia - uroczystość Objawienia Pańskiego
     
  • czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy - uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
     
  • 15 sierpnia - uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
     
  • 1 listopada - uroczystość Wszystkich Świętych
     
  • 25 grudnia - uroczystość Narodzenia Pańskiego

Lista ta obowiązuje od 30 listopada 2003 r. - zgodnie z dekretem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 4 marca 2003 r. Na terenie Polski zniesiony został obowiązek uczestniczenia we Mszy świętej w trzy kolejne uroczystości:

  • 19 marca - uroczystość świętego Józefa
     
  • 29 czerwca - uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła
     
  • 8 grudnia - uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Zgodnie z kanonami 1247 i 1248 Kodeksu Prawa Kanonicznego, w święta nakazane wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od wykonywania tych prac i zajęć, które utrudniają oddawanie Bogu czci, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego. Nakazowi uczestniczenia we Mszy świętej czyni zadość ten, kto bierze w niej udział, gdziekolwiek jest odprawiana w obrządku katolickim, bądź w sam dzień świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego.

Od 30 listopada 2003 r. przeniesiona została także uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego z czwartku VI tygodnia Okresu Wielkanocnego na VII Niedzielę Wielkanocną - tak, aby jak najwięcej osób mogło uczestniczyć we Mszy św. w tym dniu.


Dni pokuty

W roku liturgicznym istnieją również dni pokuty. W Kościele powszechnym są nimi wszystkie piątki oraz okres Wielkiego Postu. W piątki osoby powyżej 14. roku życia obowiązuje wstrzemięźliwość od spożywania mięsa, chyba że w danym dniu przypada jakaś uroczystość (patrz KPK, kanon 1251). Ponadto w Środę Popielcową i Wielki Piątek Męki Pańskiej, oprócz wstrzemięźliwości, osoby pomiędzy 18. a 60. rokiem życia obowiązuje także post ilościowy.


Ranga obchodów liturgicznych

Każdy dzień jest uświęcony przez liturgiczne czynności ludu Bożego, zwłaszcza przez Mszę świętą i Liturgię Godzin. W pierwszym dniu tygodnia, który nazywa się dniem Pańskim, czyli niedzielą, Kościół obchodzi misterium paschalne zgodnie z tradycją apostolską wywodzącą się od samego dnia Zmartwychwstania Chrystusa. Dlatego niedzielę uważa się za pierwotny dzień świąteczny.
W ciągu roku liturgicznego Kościół z szczególną miłością oddaje cześć Najświętszej Matce Bożej Maryi i przedstawia pobożności wiernych wspomnienia męczenników oraz innych świętych. Obchody liturgiczne zależnie od znaczenia, jakie się im przypisuje, dzielą się na: uroczystości, święta i wspomnienia.
Uroczystości zalicza się do dni głównych, a ich obchód rozpoczyna się wieczorem w dniu poprzednim od I Nieszporów. Obchód największych uroczystości: Zmartwychwstania i Narodzenia Pańskiego trwa przez osiem dni (oktawę).
Święta obchodzi się w granicach dnia naturalnego, nie mają zatem I Nieszporów.
Wspomnienia dzielą się na obowiązkowe i dowolne. Wspomnienia dowolne można obchodzić, ale można je też pominąć. Ponadto w soboty Okresu Zwykłego, w które nie wypada żaden wyższy rangą obchód, można obchodzić wspomnienie dowolne Najświętszej Maryi Panny.

Często zdarza się, że w jednym dniu przypada kilka obchodów liturgicznych. Niektóre z nich mogą obowiązywać jedynie na określonym terytorium (np. państwa, prowincji, metropolii, diecezji, miasta) lub w danej społeczności (w szczególności zakonu, stowarzyszenia życia apostolskiego czy instytutu życia konsekrowanego). Może być również tak, że w dniu, w którym powinno obchodzić się jakieś wspomnienie, przypada ruchome święto bądź uroczystość. W takich przypadkach o tym, który z tych obchodów jest celebrowany, decyduje Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych.

Rozkład obchodów w roku liturgicznym reguluje kalendarz. Kalendarz ogólny jest ustanowiony na użytek całego obrządku rzymskiego, kalendarze własne dotyczą Kościoła miejscowego lub rodziny zakonnej. Bardzo wielu obchodów, które przeżywamy w Polsce, nie spotkamy uczestnicząc w liturgii w innym kraju (w szczególności dotyczy to np. obchodów związanych z patronami Polski, polskich diecezji i miast).
Przepisy dotyczące obchodów liturgicznych, ich rangi, sposobu ich ustalania oraz kalendarza liturgicznego zawarte są w "Ogólnych normach roku liturgicznego i kalendarza".



Zapraszamy do lektury następujących tekstów:


Więcej informacji o roku liturgicznym, jego strukturze i nowej wersji przykazań kościelnych znajdziesz m.in. tutaj:

Więcej informacji:

Kliknij tutaj - książka w księgarni Gloria24.pl
Kliknij tutaj - książka w księgarni tolle.pl
Kliknij tutaj - płyta CD Audio / MP3, audiobook
Kliknij tutaj - strona w Internecie


Rok liturgiczny

Komisja Episkopatu Polski ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza
Benedykt XVI
Chrystus daje ludzkości niezawodną nadzieję
Katecheza z I Niedzieli Adwentu 2009
ks. Bogusław Nadolski
Jak kształtował się rok liturgiczny
Wiesława Dąbrowska-Macura, ks. Artur Stopka
Rok, który zaczyna się w grudniu
bp Stefan Cichy
Od Adwentu do Adwentu w rytmie roku kościelnego
Wiara.pl
Kolory szat używanych w liturgii
Wiara.pl
Rok liturgiczny czy kościelny? Jak liczono czas
Wiara.pl
Rok liturgiczny Kościoła
Wiara.pl
Struktura roku kościelnego
Wiara.pl
Treść dogmatyczna roku kościelnego
Wiara.pl
Znaczenie duszpasterskie roku kościelnego
Wiara.pl
Źródła tekstów liturgicznych
Wiara.pl
Rok, który zaczyna się w grudniu - komentarz
Wiara.pl
Zdarzyło się naprawdę
Wiara.pl
Polskie nazwy miesięcy i dni tygodnia
Opoka
Rok kościelny
ks. Tomasz Bać
Jezus Chrystus w roku liturgicznym
ks. Janusz Stańczuk
Rok liturgiczny także w domu
 
Ewa Ferenc
Polskie tradycje świąteczne

Książka barwnie przedstawia zwyczaje i tradycje świąteczne, od wieków pielęgnowane w domach Polaków, wyjaśnia symbolikę gestów, słów i rzeczy. Wprowadza w mistyczny nastrój świąt. Rok liturgiczny, porządkujący czas naszych przodków, jest pełen niezgłębionych treści. I jak pisał Andrzej Kijowski: "W roku liturgicznym nie ma zwyczajnych dat. I to jest piękne, i czas nabiera wartości, rytmu, jest pełen tajemnic i znaków..."

Nowe sformułowanie przykazań kościelnych

Konferencja Episkopatu Polski
List na temat przykazań kościelnych (2003)
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakrementów
Dekret z 4 marca 2003 r.
w sprawie świąt zniesionych w Polsce
ks. Adam Łach
Kiedy wstrzemięźliwość, kiedy post?
ks. Paweł Maciaszek
Święta kościelne
ks. Krzysztof Kosek
Posty nakazane zachowywać
ks. Ryszard Kamiński
Kiedy obowiązuje post?
ks. dr Wojciech Przeczewski
Nowy rok... liturgiczny?
Wojciech Żmudziński SJ
Piąte przykazanie kościelne
Wyślij do nas maila

Czym jest okres wielkanocny?

Trwa on 50 dni: od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego. W tym czasie używa się w liturgii szat koloru białego. W kościele obok ołtarza stoi paschał, baranek wielkanocny, figura Jezusa Zmartwychwstałego oraz krzyż z czerwoną stułą.

Okres wielkanocny jest określany "jedną wielką niedzielą", która skupia się na przeżywaniu tajemnic związanych z ukazywaniem się Zmartwychwstałego.

Jesteśmy świadkami Wniebowstąpienia, a potem Kościół trwa z apostołami i Maryją, oczekując zesłania Ducha Świętego.

Jaki jest podział okresu wielkanocnego?

Oktawą nazywamy pierwsze osiem dni okresu wielkanocnego. Po nich następuje II Niedziela Wielkanocna - Niedziela Miłosierdzia Bożego.

IV Niedziela Wielkanocna jest nazywana Niedzielą Dobrego Pasterza, w tym dniu Ewangelia ukazuje Jezusa jako Dobrego Pasterza, który daje swoje życie za owce.

Kościół modli się w sposób szczególny za powołanych i o nowe powołania do służby kapłańskiej.

Na czterdziesty dzień po Wielkiej Nocy przypada Wniebowstąpienie Pańskie (zawsze w czwartek). Jednak aby podkreślić rangę tej uroczystości, decyzją Konferencji Episkopatu Polski została ona przeniesiona na VII Niedzielę Wielkanocną.

Kiedy obchodzimy Zesłanie Ducha Świętego?

Okres wielkanocny kończy - po 50 dniach - Niedziela Zesłania Ducha Świętego. Przypomina ona Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów, początki Kościoła i jego posłannictwa do ludzi każdego języka i wszystkich narodów.

Po co nam okres wielkanocny?

Okres wielkanocny, zwłaszcza oktawa Paschy, jest czasem szczególnego przeżywania Zmartwychwstania Chrystusa i świętowania Jego zwycięstwa nad grzechem i śmiercią. Kościół jednak żyje Paschą nie tylko w okresie wielkanocnym, ponieważ każda Eucharystia jest wspominaniem i aktualizowaniem ofiary Jezusa.

Nowy kalendarz liturgiczny mówi: "Pięćdziesiąt dni, jakie upływają od Wielkanocy do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego winny być obchodzone w radości i weselu jako jeden dzień świąteczny, owszem, jako jedna wielka niedziela".

Jakie święta obchodzimy w okresie wielkanocnym?

W ciągu tych 50 dni radości przypada wiele ważnych świąt i uroczystości:

  • II Niedziela Wielkanocna - święto Miłosierdzia Bożego
  • 23 kwietnia - uroczystość św. Wojciecha, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
  • 25 kwietnia - święto św. Marka Ewangelisty
  • 29 kwietnia - święto św. Katarzyny Sieneńskiej, dziewicy i doktora Kościoła, patronki Europy
  • 3 maja - uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, głównej Patronki Polski
  • 6 maja - święto świętych Apostołów Filipa i Jakuba
  • 8 maja - uroczystość św. Stanisława, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
  • 14 maja - święto św. Macieja Apostoła
  • 16 maja - święto św. Andrzeja Boboli, kapłana i męczennika, patrona Polski
  • 31 maja - święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
  • 50 dni po Wielkanocy - uroczystość Zesłania Ducha Świętego

 

https://deon.pl/

WIELKI POST

Niedziela Palmowa w tradycji Kościoła

Szósta niedziela Wielkiego Postu nazywana jest Niedzielą Palmową, inaczej Niedzielą Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona najważniejszy i najbardziej uroczysty okres w roku liturgicznym - Wielki Tydzień.

https://www.niedziela.pl/gifs/portaln/624x400/1681983826.jpg

Początki obchodów

Liturgia Kościoła wspomina tego dnia uroczysty wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy, o którym mówią wszyscy czterej Ewangeliści. Uroczyste Msze św. rozpoczynają się od obrzędu poświęcenia palm i procesji do kościoła. Zwyczaj święcenia palm pojawił się ok. VII w. na terenach dzisiejszej Francji. Z kolei procesja wzięła swój początek z Ziemi Świętej. To właśnie Kościół w Jerozolimie starał się bardzo dokładnie powtarzać wydarzenia z życia Pana Jezusa. W IV w. istniała już procesja z Betanii do Jerozolimy, co poświadcza Egeria (chrześcijańska pątniczka pochodzenia galijskiego lub hiszpańskiego). Autorka tekstu znanego jako Itinerarium Egeriae lub Peregrinatio Aetheriae ad loca sancta. Według jej wspomnień w Niedzielę Palmową patriarcha otoczony tłumem ludzi wsiadał na osiołka i wjeżdżał na nim do Świętego Miasta, zaś zgromadzeni wierni, witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i palmy. Następnie wszyscy udawali się do bazyliki Zmartwychwstania (Anastasis), gdzie sprawowano uroczystą liturgię. Procesja ta rozpowszechniła się w całym Kościele. W Rzymie szósta niedziela Przygotowania Paschalnego początkowo była obchodzona wyłącznie jako Niedziela Męki Pańskiej, podczas której uroczyście śpiewano Pasję. Dopiero w IX w. do liturgii rzymskiej wszedł jerozolimski zwyczaj urządzenia procesji upamiętniającej wjazd Pana Jezusa do Jeruzalem. Z czasem jednak obie te tradycje połączyły się, dając liturgii Niedzieli Palmowej podwójny charakter (wjazd i pasja). Jednak w różnych Kościołach lokalnych procesje te przybierały rozmaite formy, np. biskup szedł pieszo lub jechał na oślęciu, niesiono ozdobiony palmami krzyż, księgę Ewangelii, a nawet i Najświętszy Sakrament. Pierwszą udokumentowaną wzmiankę o procesji w Niedzielę Palmową przekazuje nam Teodulf z Orleanu (+ 821). Niektóre przekazy podają też, że tego dnia biskupom przysługiwało prawo uwalniania więźniów.

Polskie zwyczaje

Dzisiaj odnowiona liturgia zaleca, aby wierni w Niedzielę Męki Pańskiej zgromadzili się przed kościołem, gdzie powinno odbyć się poświęcenie palm, odczytanie perykopy ewangelicznej o wjeździe Pana Jezusa do Jerozolimy i uroczysta procesja do kościoła. Podczas każdej Mszy św., zgodnie z wielowiekową tradycją, czyta się opis Męki Pańskiej (według relacji Mateusza, Marka lub Łukasza - Ewangelię św. Jana odczytuje się w Wielki Piątek). Obecnie kapłan w Niedzielę Palmową nie przywdziewa szat pokutnych, fioletowych, jak to było w zwyczaju dawniej, ale czerwone. Procesja zaś ma charakter triumfalny. Chrystus wkracza do świętego miasta jako Król i Pan. W Polsce istniał kiedyś zwyczaj, iż kapłan idący na czele procesji wychodził przed kościół i trzykrotnie pukał do zamkniętych drzwi kościoła, wtedy drzwi się otwierały i kapłan z wiernymi wchodził do wnętrza kościoła, aby odprawić uroczystą liturgię. Miało to symbolizować, iż Męka Zbawiciela na krzyżu otwarła nam bramy nieba. Inne źródła przekazują, że celebrans uderzał poświęconą palmą leżący na ziemi w kościele krzyż, po czym unosił go do góry i śpiewał: „Witaj, krzyżu, nadziejo nasza!”.

W polskiej tradycji ludowej Niedzielę Palmową nazywano również Kwietną bądź Wierzbną. W tym dniu święcono palmy, które w tradycji chrześcijańskiej symbolizują odradzające się życie. Wykonywanie palm wielkanocnych ma bogatą tradycję. Tradycyjne palmy wielkanocne przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice Kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Obok wierzby używano także gałązek malin i porzeczek. Ścinano je w Środę Popielcową i przechowywano w naczyniu z wodą, aby puściły pąki na Niedzielę Palmową. W trzpień palmy wplatano również bukszpan, barwinek, borówkę i cis. Tradycja wykonywania palm szczególnie zachowała się na Kurpiach oraz na Podkarpaciu, gdzie corocznie odbywają się konkursy na najdłuższą i najpiękniejszą palmę.

W zależności od regionu, palmy różnią się wyglądem i techniką wykonania. Palma góralska wykonana jest z pęku witek wierzbowych, wiklinowych lub leszczynowych. Zakończona jest czubem z bazi, jedliny, bibułkowych kolorowych kwiatów i wstążek. Palma kurpiowska powstaje z pnia ściętego drzewka (jodły lub świerka) oplecionego widłakiem, wrzosem, borówką, zdobionego kwiatami z bibuły i wstążkami. Czub drzewa pozostawia się zielony. Palemka wileńska jest obecnie najczęściej świeconą palmą wielkanocną. Jest niewielkich rozmiarów, upleciona z suszonych kwiatów, mchów i traw.

Z palmami wielkanocnymi wiąże się wiele ludowych zwyczajów i wierzeń: poświęcona palma chroni ludzi, zwierzęta, domy. Od dawna istniał także zwyczaj połykania bazi, które to zapobiegają bólom gardła i głowy. Wierzono, że sproszkowane kotki dodawane do naparów z ziół mają moc uzdrawiającą, bazie z poświęconej palmy zmieszane z ziarnem siewnym podłożone pod pierwszą zaoraną skibę zapewnią urodzaj, krzyżyki z palmowych gałązek zatknięte w ziemię bronią pola przed gradobiciem i burzami, poświęcone palmy wystawiane podczas burzy w oknie chronią dom przed piorunem. Poświęconą palmą należy pokropić rodzinę, co zabezpieczy ją przed chorobami i głodem, uderzenie dzieci witką z palmy zapewnia zdrowie, wysoka palma przyniesie jej twórcy długie i szczęśliwe życie, piękna palma sprawi, że dzieci będą dorodne. Poświęconą palmę zatykano za świętymi obrazami, gdzie pozostawała do następnego roku. Palmy wielkanocnej nie można było wyrzucić. Najczęściej była ona palona, popiół zaś z tych palm wykorzystywano w następnym roku w obrzędzie Środy Popielcowej. Znany też był zwyczaj „palmowania”, który polegał na uderzaniu się palmami. Tu jednak tradycja była różna w różnych częściach Polski. W niektórych regionach zwyczaj ten jest związany dopiero z poniedziałkiem wielkanocnym. W większości regionów jest to jednak zwyczaj Niedzieli Palmowej, gdzie „palmowaniu” towarzyszyły słowa: Palma bije nie zabije - wielki dzień za tydzień, malowane jajko zjem, za sześć noc - Wielkanoc.

Dzisiaj, choć wiele dawnych obyczajów odeszło już w zapomnienie - tworzą się nowe. W wielu kościołach można nadal podziwiać kilkumetrowe plamy. Dzieci w szkołach, schole i grupy parafialne prześcigają się w przygotowaniu najładniejszych palm. Często pracom tym towarzyszą konkursy lub konkretne intencje.

 

Wielki Tydzień w Kościele katolickim

Okres Wielkiego Tygodnia i przypadające w tym tygodniu Triduum Paschalne to dla chrześcijan najświętszy czas w roku. Od Niedzieli Palmowej do Niedzieli Zmartwychwstania Kościół wspomina najważniejsze wydarzenia w historii zbawienia: ustanowienie Eucharystii, mękę i śmierć Chrystusa oraz Jego zmartwychwstanie.

Wielki Tydzień, który bezpośrednio poprzedza Wielkanoc, wykształcał się w liturgii stopniowo. Początkowo sam post przed Świętami Zmartwychwstania trwał zaledwie 3 dni. Z czasem wprowadzono okres 40-dniowego postu i wyróżniono Wielki Tydzień.
Na treść wydarzeń Wielkiego Tygodnia składają się triumfalny wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy w Niedzielę Palmową, ostatnie dyskusje Chrystusa z Sanhedrynem w świątyni, przepowiednie Chrystusa o zburzeniu Jerozolimy i o końcu świata, Ostatnia Wieczerza i Męka Pańska, wreszcie chwalebne Zmartwychwstanie. Obrzędy liturgiczne tych dni mają pomóc wierzącym w głębokim przeżyciu Tajemnicy ich zbawienia. Wielki Tydzień ma tak wysoką rangę w liturgii Kościoła. Nie obchodzi się w tym czasie żadnych uroczystości i wspomnień. Gdyby zaś takie wypadły, odkłada się je na czas po Wielkanocy i jej oktawie (np. uroczystość Zwiastowania).
Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia są dniami szczególnie poświęconymi sakramentowi pojednania. Nie ma specjalnych wyróżniających się liturgii w tym czasie. Od Wielkiego Poniedziałku do Wielkiej Środy włącznie, według opisu ewangelistów, Pan Jezus dzień spędzał w Jerozolimie i nauczał w świątyni, a na noc udawał się do odległej o ok. 3 km Betanii, aby tam przenocować. Gościny Jemu i Jego uczniom udzielał Łazarz w swoim domu - z wdzięczności za niedawne wskrzeszenie go z grobu.

Wielki Czwartek

W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego. Jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego rankiem ma miejsce szczególna Msza św. We wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami odprawia Mszę św. Krzyżma. Podczas niej biskup święci oleje (chorych, katechumenów i krzyżmo), które przez cały rok służą przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych. Kapłani koncelebrujący ze swoim biskupem odnawiają przyrzeczenia kapłańskie. Msza św. Krzyżma jest wyrazem jedności i wspólnoty duchowieństwa diecezji.
Wieczorem w kościołach parafialnych i zakonnych Mszą św. Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna się Triduum Paschalne. Przed rozpoczęciem liturgii opróżnia się tabernakulum, w którym przez cały rok przechowywany jest Najświętszy Sakrament. Odtąd aż do Nocy Zmartwychwstania pozostaje ono puste.
Msza św. ma charakter bardzo uroczysty. Jest dziękczynieniem za ustanowienie Eucharystii i kapłaństwa służebnego. Ostania Wieczerza, którą Jezus spożywał z Apostołami, była tradycyjną ucztą paschalną, przypominającą wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Wszystkie gesty i słowa Jezusa, błogosławieństwo chleba i wina nawiązują do żydowskiej tradycji. Jednak Chrystus nadał tej uczcie nowy sens. Mówiąc, że poświęcony chleb jest Jego Ciałem, a wino Krwią, ustanowił Eucharystię. Równocześnie, nakazał apostołom: „To czyńcie na Moją pamiątkę„. Tradycja upatruje w tych słowach ustanowienie służebnego kapłaństwa, szczególne włączenie apostołów i ich następców w jedyne kapłaństwo Chrystusa.
W liturgii podczas śpiewu hymnu „Chwała na wysokości Bogu„, którego nie było przez cały Wielki Post, biją dzwony. Po homilii ma miejsce obrzęd umywania nóg. Główny celebrans, przeważnie jest to przełożony wspólnoty (biskup, proboszcz, przeor), umywa i całuje stopy dwunastu mężczyznom. Przypomina to gest Chrystusa i wyraża prawdę, że Kościół, tak jak Chrystus, jest nie po to, żeby mu służono, lecz aby służyć.
Po Mszy św. rusza procesja do tzw. ciemnicy. Tam rozpoczyna się adoracja Najświętszego Sakramentu. Wymownym znakiem odejścia Jezusa, który po Ostatniej Wieczerzy został pojmany, jest ogołocenie centralnego miejsca świątyni, czyli ołtarza. Aż do Wigilii Paschalnej ołtarz pozostaje bez obrusa, świec i wszelkich ozdób.

Wielki Piątek

Wielki Piątek to dzień Krzyża. Po południu odprawiana jest niepowtarzalna wielkopiątkowa Liturgia Męki Pańskiej. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się lub śpiewa, zwykle z podziałem na role, opis Męki Pańskiej według św. Jana.
Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa: aby wszyscy byli zbawieni. Szczególnie przejmujące są modlitwy o jedność chrześcijan, prośba za niewierzących i za Żydów.
Centralnym wydarzeniem liturgii wielkopiątkowej jest adoracja Krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz. Celebrans stopniowo odsłania ramiona Krzyża i śpiewa trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata„, na co wierni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem„. Po liturgii Krzyż zostaje w widocznym i dostępnym miejscu, tak by każdy wierny mógł go adorować. Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele. Przyklęka się przed nim, tak, jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem. Po adoracji Krzyża z ciemnicy przynosi się Najświętszy Sakrament i wiernym udziela się Komunii św.
Ostatnią częścią liturgii Wielkiego Piątku jest procesja do Grobu Pańskiego. Na ołtarzu umieszczonym przy Grobie lub na specjalnym tronie wystawia się Najświętszy Sakrament w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem - symbolem całunu, w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa. Cały wystrój tej kaplicy ma kierować uwagę na Ciało Pańskie. W wielu kościołach przez całą noc trwa adoracja.
W Wielki Piątek odprawiane są także nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W wielu kościołach rozpoczyna się ono o godzinie 15.00, gdyż właśnie około tej godziny wedle przekazu Ewangelii Jezus zmarł na Krzyżu.

Wielka Sobota

Wielka Sobota jest dniem ciszy i oczekiwania. Tradycją Wielkiej Soboty jest poświęcenie pokarmów wielkanocnych: chleba - na pamiątkę tego, którym Jezus nakarmił tłumy na pustyni; mięsa - na pamiątkę baranka paschalnego, którego spożywał Jezus podczas uczty paschalnej z uczniami w Wieczerniku oraz jajek, które symbolizują nowe życie. W zwyczaju jest też masowe odwiedzanie różnych kościołów i porównywanie wystroju Grobów.
Wielki Piątek i Wielka Sobota to jedyny czas w ciągu roku, kiedy Kościół nie sprawuje Mszy św.

Wielkanoc - Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

Wielkanoc zaczyna się już w sobotę po zachodzie słońca. Rozpoczyna ją liturgia światła. Na zewnątrz kościoła kapłan święci ogień, od którego następnie zapala się Paschał - wielką woskową świecę, która symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa. Na paschale kapłan żłobi znak krzyża, wypowiadając słowa: „Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec, Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność, Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen„. Umieszcza się tam również pięć ozdobnych czerwonych gwoździ, symbolizujących rany Chrystusa oraz aktualną datę. Następnie Paschał ten wnosi się do okrytej mrokiem świątyni, a wierni zapalają od niego swoje świece, przekazując sobie wzajemnie światło. Niezwykle wymowny jest widok rozszerzającej się jasności, która w końcu wypełnia cały kościół. Zwieńczeniem obrzędu światła jest uroczysta pieśń (Pochwała Paschału) – „Exultet”, która zaczyna się od słów: „Weselcie się już zastępy Aniołów w niebie! Weselcie się słudzy Boga! Niech zabrzmią dzwony głoszące zbawienie, gdy Król tak wielki odnosi zwycięstwo!„.
Dalsza część liturgii paschalnej to czytania przeplatane psalmami. Przypominają one całą historię zbawienia, poczynając od stworzenia świata, przez wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej, proroctwa zapowiadające Mesjasza aż do Ewangelii o Zmartwychwstaniu Jezusa. Tej nocy powraca po blisko pięćdziesięciu dniach uroczysty śpiew „Alleluja„. Celebrans dokonuje poświęcenia wody, która przez cały rok będzie służyła przede wszystkim do chrztu. Czasami, na wzór pierwotnych wspólnot chrześcijańskich, w noc paschalną chrzci się katechumenów, udzielając im zarazem bierzmowania i pierwszej Komunii św. Wszyscy wierni odnawiają swoje przyrzeczenia chrzcielne wyrzekając się grzechu, Szatana i wszystkiego, co prowadzi do zła oraz wyznając wiarę w Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego.
Wigilia Paschalna kończy się Eucharystią i procesją rezurekcyjną. Procesja ta pierwotnie obchodziła cmentarz, który zwykle znajdował się w pobliżu kościoła, by oznajmić leżącym w grobach, że Chrystus zmartwychwstał i zwyciężył śmierć. Ze względów praktycznych w wielu miejscach w Polsce procesja rezurekcyjna nie odbywa się w Noc Zmartwychwstania, ale przenoszona jest na niedzielny poranek.

Oktawa Wielkiej Nocy

Ponieważ cud Zmartwychwstania jakby nie mieści się w jednym dniu, dlatego też Kościół obchodzi Oktawę Wielkiej Nocy - przez osiem dni bez przerwy wciąż powtarza się tę samą prawdę, że Chrystus Zmartwychwstał. Ostatnim dniem oktawy jest Biała Niedziela, nazywana obecnie także Niedzielą Miłosierdzia Bożego. W ten dzień w Rzymie ochrzczeni podczas Wigilii Paschalnej neofici, odziani w białe szaty podarowane im przez gminę chrześcijańską, szli w procesji do kościoła św. Pankracego, by tam uczestniczyć w Mszy św. Jan Paweł II ustanowił ten dzień świętem Miłosierdzia Bożego, którego wielką orędowniczką była św. Faustyna Kowalska.

 

Czytelnia

Wielki Post

Ostatnia aktualizacja: 13.02.2024


Dominikański Ośrodek Liturgiczny - liturgia.pl

Środa Popielcowa rozpoczyna okres czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości - Świąt Paschalnych. Wielki Post, bo tak nazywa się ten okres, trwa do początku liturgii Mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek.
Już w II wieku, dla lepszego przygotowania do przeżycia Świąt Paschalnych, dodano dwa dni postu przed tym świętem. Wspomina o tym Tertulian (+ ok. 240). Św. Ireneusz (+ ok. 202) pisze, że za jego czasów zwyczaj ten istniał również w Galii: ku czci 40-dniowego postu Pana Jezusa był nakazany post 40-godzinny (obowiązywał zatem w Wielki Piątek i w Wielką Sobotę). W wieku III poszczono już cały tydzień. Wreszcie na początku wieku IV wprowadzono post 40-dniowy na pamiątkę postu Jezusa Chrystusa. Po raz pierwszy wspomina o tym św. Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 r. Chodziło o to, aby jak najlepiej przygotować wiernych do świąt wielkanocnych.
Według świadectwa Ægerii (w. IV) post 40-dniowy był powszechnie znany. Potwierdza to także św. Cyryl Jerozolimski, kiedy pisze w swoich katechezach o 40 dniach pokuty. Na Wschodzie jednak Wielki Post obchodzono przez 8 tygodni, a to dlatego, że soboty i niedziele były wolne od postu. Chodziło więc o uzupełnienie pełnych 40 dni postu. W wieku VI w Rzymie post rozpoczynał się 6 tygodni przed Wielkanocą. Jednak po odliczeniu niedzieli, w które nigdy nie poszczono, post trwał właściwie tylko 36 dni. Dlatego w wieku VII dodano brakujące dni i wyznaczono jako początek Wielkiego Postu Środę Popielcową. Ostatecznie środa jako początek Wielkiego Postu weszła na stałe do tradycji rzymskiego kościoła w 1570 roku. Od św. Grzegorza I Wielkiego (+ 604) datuje się powstanie "przedpościa". Na trzy tygodnie przed Wielkim Postem wprowadzał Kościół fioletową, pokutną barwę szat liturgicznych, z modlitw i śpiewów usuwano radosne Alleluja, do roku zaś 1248 w tym czasie obowiązywał również post, chociaż w formie złagodzonej.
We wspomnianym 1248 roku papież Innocenty IV skrócił Wielki Post, wyznaczając go od Środy Popielcowej. Przedpoście było więc rodzajem przedsionka, wprowadzającego w nastrój Wielkiego Postu. Reforma liturgiczna ostatnich lat Przedpoście zniosła. W Polsce Wielki Post zachowywano wraz z Przedpościem (łącznie 70 dni) jeszcze w niektórych stronach w wieku XVIII, a nawet XIX. W niedzielę post nie obowiązywał i dotąd nigdy nie obowiązuje - każda niedziela bowiem ma charakter uroczystości.

Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty, celebrowany w Środę Popielcową, znany jest w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie, u Arabów i w Grecji. W liturgii pojawił się on w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. W tym też czasie ustalono, że popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
W Środę Popielcową - zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego - obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych natomiast obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii (chociaż jest to powszechną praktyką, z której nie powinno się rezygnować bez ważnej przyczyny).

W całym Kościele w Wielkim Poście odbywały się nauki, które dawał kandydatom do przyjęcia Chrztu świętego sam miejscowy biskup. On także przeprowadzał końcowy egzamin i uroczyście udzielał tego sakramentu w noc wielkanocną przed świtem pamiątki Zmartwychwstania Pańskiego wobec całej wspólnoty kościelnej. Do dziś zaleca się, by chrzest osób dorosłych odbywał się właśnie w Wigilię Paschalną i był poprzedzony tzw. skrutyniami, odbywającymi się na przestrzeni Wielkiego Postu.

W okresie Wielkiego Postu, który jest czasem pokuty i nawrócenia, Kościół, przypominając słowa Jezusa, proponuje trzy drogi przybliżania się do Boga: post, jałmużnę i modlitwę. Liturgia tego okresu jest dość wyciszona. Dominującym kolorem szat liturgicznych jest fiolet. Z obrzędów Mszy świętej znika uroczysty hymn "Chwała na wysokości Bogu" (śpiewany jedynie w czasie przypadających w Wielkim Poście uroczystości, np. św. Józefa - 19 marca, czy Zwiastowania Pańskiego - 25 marca) oraz radosna aklamacja "Alleluja" (nawet w uroczystości i święta) śpiewana przed odczytaniem fragmentu Ewangelii (zastępuje ją aklamacja "Chwała Tobie, Królu wieków" albo "Chwała Tobie, Słowo Boże"). Zakazane jest przyozdabianie ołtarza kwiatami, zaś gra na instrumentach muzycznych dozwolona jest tylko w celu podtrzymania śpiewu. Z rzadka także odzywają się dzwony. Jedynym wyjątkiem od tych ostatnich zastrzeżeń jest IV Niedziela Wielkiego Postu, zwana Niedzielą Laetare (łac. "Wesel się" - od pierwszych słów introitu). W okresie Wielkiego Postu zabroniony jest udział w zabawach. Organizuje się także zwykle kilkudniowe rekolekcje, które mają pomóc w dobrym przeżyciu tego czasu. W wielu kościołach zachował się zwyczaj ustawiania krzyża, przy którym można klęknąć i ucałować rany Chrystusa. Zwykle stoją przy nim świece i kwiaty.
Zmiany następują także w Liturgii Godzin. W Godzinie Czytań w niedziele nie odmawia się hymnu "Ciebie, Boga, wysławiamy". W formułach rozpoczynających każdą Godzinę oraz w kilku innych częściach (np. responsoriach) opuszcza się radosne "Alleluja".

Zmieniają się także przepisy dotyczące wspomnień obowiązkowych i dowolnych. Obchodzi się je jako tzw. wspomnienie dodatkowe. Oznacza to, że w liturgii Mszy św. można odmówić kolektę z tego wspomnienia. W Liturgii Godzin natomiast w Godzinie Czytań, obok dwóch czytań z dnia bieżącego, dodaje się trzecie - ze wspomnienia i kończy Godzinę modlitwą o świętym. W Jutrzni i Nieszporach używa się tekstów z dnia bieżącego, po modlitwie końcowej dodaje się jeszcze antyfonę o świętym i drugą modlitwę ze wspomnienia. Zachowuje się fioletowy kolor szat liturgicznych. W soboty nie obchodzi się wspomnienia Najświętszej Maryi Panny.
Środa Popielcowa i Niedziele Wielkiego Postu mają pierwszeństwo nawet przed uroczystościami. Dni powszednie Wielkiego Postu ustępują natomiast świętom i uroczystościom, chociaż zachowują pierwszeństwo przed wspomnieniami (więcej informacji - patrz Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych).

Z okazji Wielkiego Postu przygotowaliśmy teksty kilkunastu ostatnich orędzi ogłaszanych przez papieży Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Plik w formacie PDF, zawierający orędzia na Wielki Post z ostatnich lat, można pobrać klikając na poniższy link:


POBIERZ PLIK:

 
713 kB


Zapraszamy także do poszczególnych działów w naszej Czytelni, w których znajdziesz propozycje opracowań, ułatwiających owocne i głębokie przeżywanie okresu Wielkiego Postu. Podzieliliśmy je tematycznie na kilka grup:


Wyślij do nas maila

 

 

Czytelnia

14 sierpnia
Święty Maksymilian Maria Kolbe,
prezbiter i męczennik

Zobacz także:

Święty Maksymilian Maria Kolbe
Rajmund Kolbe urodził się w Zduńskiej Woli koło Łodzi 8 stycznia 1894 r. Był drugim z kolei dzieckiem, jego rodzice trudnili się chałupniczym tkactwem. Rodzina posiadała tylko jedną, dużą izbę: w kącie stał piec kuchenny, z drugiej strony cztery warsztaty tkackie, a za przepierzeniem była sypialnia. We wnęce znajdowała się na stoliku figurka Matki Bożej, przy której rodzina rozpoczynała i kończyła modlitwą każdy dzień.
Rodzice, chociaż ubodzy, byli jednak przesiąknięci duchem katolickim i polskim. Należeli do Trzeciego Zakonu św. Franciszka. Ojciec Rajmunda bardzo czynnie udzielał się w parafii. Należał do konspiracji i swoim synom często czytał patriotyczne książki. Pierwsze nauki Rajmund pobierał w domu. Nie było bowiem wtedy szkół polskich, a rodzice nie chcieli posyłać dzieci do szkół rosyjskich. Rajmund sam więc uczył się czytania, pisania i rachunków. Wkrótce zaczął pomagać rodzicom w sklepie. Zdradzał bowiem zdolności matematyczne.
Od najwcześniejszych lat Rajmund wyróżniał się szczególnym nabożeństwem do Matki Bożej. Jako mały chłopiec kupił sobie figurkę Niepokalanej. Nie był jednak chłopcem idealnym. Pewnego dnia na widok swawoli syna matka odezwała się do niego z wyrzutem: "Mundziu, co z ciebie będzie?" Chłopak zawstydził się i spoważniał; odtąd zaczął oddawać się modlitwie przy domowym ołtarzyku. Miał ok. 12 lat, kiedy prosił Matkę Bożą, aby Ona sama odpowiedziała mu, kim będzie. Jak opowiadał później mamie, pokazała mu się wtedy Maryja trzymająca dwie korony: jedną białą i drugą czerwoną, i zapytała, czy chce je otrzymać. "Biała miała oznaczać, że wytrwam w czystości, czerwona - że będę męczennikiem. Odpowiedziałem, że chcę. Wówczas Matka Boża mile na mnie spojrzała i zniknęła". Działo się to w kościele parafialnym w Pabianicach.
W roku 1907 w parafii pabianickiej po raz pierwszy od dziesiątków lat odbywały się misje. Prowadził je franciszkanin, o. Peregryn Haczela ze Lwowa. Na jednej z nauk misjonarz zachęcił chłopców, by wstąpili do zakonu św. Franciszka. Nauki zakonnicy udzielali za darmo w gimnazjum we Lwowie. Pod wpływem przeprowadzonej misji Rajmund ze swoim starszym bratem, Franciszkiem, postanowił wstąpić do franciszkanów konwentualnych. Za pozwoleniem rodziców obaj udali się do małego seminarium we Lwowie. W rok potem (1908) poszedł w ich ślady także najmłodszy brat, Józef. W gimnazjum Rajmund wybijał się w matematyce i fizyce.

Święty Maksymilian Maria Kolbe i jego współbraciaBędąc w gimnazjum, Rajmund postanowił zbrojnie walczyć dla Maryi. Wkrótce jednak doszedł do przekonania, że takiej walki nie da się połączyć ze stanem duchownym, który chciał obrać. Postanowił więc zrezygnować z powołania duchownego i kapłańskiego. W tej krytycznej chwili zjawiła się we Lwowie jego matka i wyznała obu synom, że postanowiła z ojcem poświęcić się na służbę Bożą. Matka miała wstąpić do benedyktynek we Lwowie, a ojciec - do franciszkanów w Krakowie. Rajmund ujrzał w tym wyraźną wolę Bożą i uznał, że jego przeznaczeniem jest pozostanie w zakonie. Poprosił więc o przyjęcie do nowicjatu, który rozpoczął 4 września 1910 r. Przy obłóczynach otrzymał zakonne imię Maksymilian.
W tym czasie Maksymilian przeżywał okres skrupułów. Dzięki roztropności spowiednika i przełożonych rychło się z nich wyleczył. W rok potem złożył czasowe śluby (5 września 1911 r.). Po nowicjacie ukończył ostatnią, ósmą klasę gimnazjalną i zdał maturę. Jesienią 1912 r. udał się na dalsze studia do Krakowa. Przełożeni, widząc jego wyjątkowe zdolności, wysłali go jednak na studia do Rzymu, gdzie zamieszkał w Międzynarodowym Kolegium Serafickim. Równocześnie uczęszczał na wykłady na Gregorianum. Tam studiował filozofię (1912-1915), a potem, już w samym Kolegium Serafickim, teologię (1915-1919). Studia wyższe ukończył z dwoma dyplomami doktoratu: z filozofii i teologii. W wolnych chwilach oddawał się ulubionym studiom fizycznym. Napisał wtedy artykuł pt. Etereoplan o pojeździe międzyplanetarnym, który zaprojektował w oparciu o newtonowskie prawo akcji i reakcji.
1 listopada 1914 r. złożył profesję uroczystą, czyli śluby wieczyste, przybierając sobie imię Maria. Ulubioną lekturą Kolbego były wówczas Dzieje duszy, napisane przez św. Teresę od Dzieciątka Jezus. Rozczytywał się w nich i pogłębiał swoje życie wewnętrzne. Duże wrażenie uczyniła także na nim lektura dzieła św. Gemmy Galgani Głębia duszy. Nie rozstawał się również z tekstem św. Alfonsa Marii Liguori Uwielbienia Maryi i św. Ludwika Marii Grignion de Monfort O ofiarowaniu się Jezusowi przez Maryję.
Kiedy wybuchła I wojna światowa, klerycy spod zaboru austriackiego otrzymali rozkaz natychmiastowego opuszczenia Rzymu i powrotu do rodzinnego kraju. Kolbe wyjechał do San Marino, gdzie starał się o przedłużenie paszportu na odbywanie dalszych studiów w Rzymie. Wkrótce otrzymał wiadomość, że jego brat, Franciszek, opuścił zakon i wstąpił do polskich legionów. Po wojnie Franciszek założył rodzinę i pracował jako nauczyciel, organista, a w końcu jako urzędnik państwowy. Zginął w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, zapewne w roku 1943. Także ojciec Maksymiliana wstąpił do legionów i zginął w potyczce między Olkuszem a Miechowem (1914).
W duszy Maksymiliana powstała walka, czy i on nie powinien iść w ich ślady. Doszedł jednak do przekonania, że więcej dla ojczyzny uczyni jako kapłan. 29 listopada 1914 r. otrzymał święcenia niższe, a 28 października 1915 r. na Uniwersytecie Gregoriańskim obronił pracę doktorską z wynikiem summa cum laude (z wyróżnieniem).

Święty Maksymilian Maria Kolbe i Rycerz NiepokalanejPod wpływem szeroko zakrojonej akcji antykatolickiej, której był świadkiem w Rzymie, po naradzie ze współbraćmi i za zgodą swego spowiednika, Maksymilian Maria założył Rycerstwo Niepokalanej (Militia Immaculatae). Celem tego stowarzyszenia była walka o nawrócenie schizmatyków, heretyków i masonów. Dla realizacji tego celu członkowie Rycerstwa mieli się oddawać na całkowitą i wyłączną służbę Maryi Niepokalanej i codziennie powierzać Jej los grzeszników. Temu programowi Maksymilian poświęcił się odtąd z całym zapałem i pozostał mu wiernym aż do śmierci. Wkrótce po założeniu Rycerstwa napisał list do przełożonego generalnego franciszkanów, o. Dominika Tavaniego, z prośbą o błogosławieństwo.
8 października 1917 r. otrzymał święcenia diakonatu, a 28 kwietnia 1918 r. w kościele św. Andrzeja della Valle święcenia kapłańskie z rąk kard. Bazylego Pompilego. Mszę prymicyjną odprawiał w kościele i przy ołtarzu, gdzie w 1842 r. Niepokalana objawiła się Alfonsowi Ratisbonnowi. 22 lipca 1919 r. o. Maksymilian Kolbe ukończył wydział teologiczny - również ze stopniem naukowym doktora.
W roku 1919, po siedmiu latach pobytu w Rzymie, o. Maksymilian wrócił do Polski. Postanawił dołożyć wszystkich sił, aby stała się ona królestwem Maryi. Przełożeni przeznaczyli go na nauczyciela historii Kościoła w seminarium zakonnym w Krakowie. Zaczął werbować kleryków do Milicji Niepokalanej. Do najgorliwszych apostołów należał o. Katarzyniec, zmarły w opinii świętości. Jego proces beatyfikacyjny jest w toku. Maksymilian miał wówczas 26 lat. Do Milicji Niepokalanej zaczęli napływać nie tylko klerycy i franciszkanie, ale również ludzie świeccy. Maksymilian zbierał ich w jednej z sal przy kościele franciszkanów i wygłaszał do nich referaty o Niepokalanej, oddaniu się Jej, o życiu wewnętrznym. Niestety, rozwijająca się gruźlica zmusiła przełożonych, by wysłali go na trzy miesiące do Zakopanego. Tam odprawił rekolekcje. Kiedy nastąpiła wyraźna poprawa, wrócił do Krakowa. Kiedy jednak choroba powróciła, prowincjał wysłał go ponownie do Zakopanego, zabraniając mu wszelkiej pracy apostolskiej. Przebywał tam przez osiem miesięcy, po czym przełożeni za radą lekarzy przenieśli go do Nieszawy. Z końcem października 1921 r. powrócił do Krakowa. 2 stycznia 1922 r. otrzymał z Rzymu upragnione zatwierdzenie Milicji Niepokalanej. W tym samym miesiącu zaczął wydawać w Krakowie miesięcznik pod znamiennym tytułem Rycerz Niepokalanej, który z czasem zdobędzie sobie niezmiernie wielką popularność w Polsce i za granicą.
Święty Maksymilian Maria KolbePrzełożeni, zaniepokojeni w ich mniemaniu zbyt szeroko zakrojoną akcją o. Kolbego, przenieśli go do Grodna. Jednak i tu rozpoczętego dzieła szerzenia Milicji Niepokalanej i rozpowszechniania Rycerza Niepokalanej franciszkanin nie zaniechał. Zdobył małą maszynę drukarską i wśród współbraci znalazł ochotnych pomocników. Zaczął także werbować powołania do pracy wydawniczej. Dzięki temu Rycerz stale zwiększał swój nakład. W ciągu pięciu lat (1922-1927) z 5.000 wzrósł on do 70.000 egzemplarzy! Na pięciolecie pisma o. Kolbe otrzymał wiele listów gratulacyjnych od biskupów oraz błogosławieństwo papieża Piusa XI z licznymi odpustami i łaskami, o które dla swojego związku prosił.
Gdy w klasztorze grodzieńskim pole do pracy okazało się zbyt ciasne, o. Maksymilian Maria za pozwoleniem przełożonych zaczął oglądać się za nową placówką. Książę Jan Drucki-Lubecki ofiarował mu w okolicach Warszawy pięć morgów pola ze swego majątku Teresin. Ojciec Kolbe zjawił się w późniejszym Niepokalanowie 6 sierpnia 1927 r. i postawił tam figurę Niepokalanej. Z pomocą oddanych sobie współbraci i okolicznej ludności zabrał się też do budowy kaplicy. Postawiono także drewniane baraki, do których wniesiono maszyny. Przenosiny miały miejsce 21 listopada 1927 r. - w święto Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny.
Kiedy dzieło w Niepokalanowie doszło do pełni rozwoju, za zezwoleniem generała zakonu o. Kolbe w towarzystwie czterech braci zakonnych udał się do Japonii, aby tam szerzyć wielkie dzieło (26 lutego 1930 r.). W drodze zatrzymał się w Szanghaju. Znany chiński katolik Lo-Pa-Hong z miejsca zaofiarował mu dom, maszyny drukarskie i motor oraz zapewnił utrzymanie zakonnikom. Niestety tamtejszy biskup wyraził stanowczy sprzeciw. O. Kolbe udał się więc do Japonii. W niezmiernie ciężkich warunkach, bez żadnej pomocy miejscowego biskupa w Nagasaki, o. Kolbe rozpoczął pracę wydawniczą. W trzy miesiące później miał już własną drukarnię i dom. Pierwszy numer Rycerza japońskiego (Seibo no Kishi) ukazał się w nakładzie 18.000 egzemplarzy. Drugi numer, listopadowy, miał już nakład 20.000, a grudniowy - 25.000. W 1931 r. Maksymilian nałożył habit franciszkański pierwszemu Japończykowi. Dał mu na imię Maria. W tym samym roku nabył pod klasztor dziki stok góry, gdzie wystawił pierwszy własny budynek. Tak powstał japoński Niepokalanów (Mugenzai no Sono - Ogród Niepokalanej). W roku 1934 poświęcono tam także nowy kościół.
W roku 1936 japoński Niepokalanów był już na tyle okrzepły, że o. Kolbe mógł go opuścić. Na kapitule prowincjalnej został bowiem wybrany przełożonym Niepokalanowa w Polsce. Po sześciu latach nieobecności wrócił do kraju. Sława Niepokalanowa rosła. Co roku zgłaszało się ok. 1800 kandydatów. O. Kolbe osobiście przyjmował zgłaszających się. Stosował surową selekcję. Przyjmował około 100. Głównym warunkiem przyjęcia było pragnienie świętości. W roku 1939 Niepokalanów liczył już 13 ojców, 18 kleryków-nowicjuszów, 527 braci profesów, 82 kandydatów na braci i 122 chłopców w małym seminarium. Rycerz Niepokalanej osiągnął nakład 750 tys. egzemplarzy. Rycerzyk Niepokalanej i Mały Rycerzyk Niepokalanej miały łączny nakład 221 tys. egzemplarzy, Mały Dziennik - nakład codzienny 137 tys., a niedzielny - 225 tys. egzemplarzy. Ponadto drukowano Informator Rycerstwa Niepokalanej, Biuletyn Misyjny i Echo Niepokalanowa. Kalendarz Niepokalanej liczył w 1937 r. 440 tys. egzemplarzy nakładu. Od roku 1938 Niepokalanów miał własną radiostację, której sygnałem była melodia Po górach, dolinach.

Święty Maksymilian Maria Kolbe1 września 1939 r. wybuchła druga wojna światowa. Już 12 września Niepokalanów dostał się pod okupację niemiecką. 19 września gestapo aresztowało mieszkańców Niepokalanowa, którzy nie zdołali na czas uciec lub uciekać nie chcieli. W obozie tymczasowym w Lamsdorf (Łambinowice), a potem w Amteitz (Gębice) franciszkanie pozostawali od 24 września do 8 listopada. Było tam 14 tys. więźniów. Głód i robactwo dawało się bardzo we znaki. Esesmani bili więźniów i poniewierali ich. 9 listopada przewieziono franciszkanów do Ostrzeszowa. W samą zaś uroczystość Niepokalanej (8 grudnia) nastąpiło zwolnienie wszystkich z obozu.
O. Kolbe natychmiast wrócił do Niepokalanowa i na nowo zorganizował wszystko od początku w warunkach o wiele trudniejszych. Trzeba było przygotować ok. 3 tys. miejsc dla wysiedlonych Polaków z województwa poznańskiego, wśród których było ok. 2 tys. Żydów. Ojciec Maksymilian znowu zdołał skupić dokoła siebie wielu współbraci. Nie mogąc wydawać żadnych pism, zorganizował nieustanną adorację Najświętszego Sakramentu i otworzył warsztaty dla ludności: kuźnię, blacharnię, dział naprawy rowerów i zegarów, dział fotografii, zakład krawiecki i szewski, dział sanitarny itp.
17 lutego 1941 r. w Niepokalanowie ponownie zjawiło się gestapo i zabrało o. Kolbego i 4 innych ojców. Wywieziono ich do Warszawy. O. Kolbego umieszczono na Pawiaku. Strażnik na widok zakonnika w habicie z koronką u pasa zapytał, czy wierzy w Chrystusa. Kiedy otrzymał odpowiedź "wierzę", wymierzył mu silny policzek. To powtórzyło się wiele razy, ale o. Kolbe nie ustąpił. Wkrótce jednak zabrano mu habit i nakazano wdziać strój więźnia. 28 maja 1941 r. został wywieziony do Oświęcimia wraz z 303 więźniami. Tu otrzymał na pasiaku numer 16670. Przydzielono go do oddziału "Krwawego Krotta", znanego kryminalisty. Pewnego dnia Krott tak skatował o. Kolbego, że był cały pokrwawiony. Kazał jeszcze wymierzyć mu 50 razów. Przekonany, że nie żyje, kazał przykryć go gałęziami. Koledzy jednak wyciągnęli go i umieścili w rewirze. Cierpiał strasznie, ale wszystko znosił heroicznie, dzieląc się nawet swoją głodową porcją z innymi. Współwięźniów pocieszał i zachęcał do oddania się w opiekę Niepokalanej.
Pod koniec lipca 1941 roku z bloku, w którym był o. Kolbe, uciekł jeden z więźniów. Rozwścieczony Rapportführer Karol Frotzsch zwołał na plac apelowy wszystkich więźniów z bloku i wybrał dziesięciu, skazując ich na śmierć głodową. Wśród nich znalazł się także Franciszek Gajowniczek, który osierociłby żonę i dzieci. Wtedy z szeregu wystąpił o. Kolbe i poprosił, aby to jego skazano na śmierć w miejsce Gajowniczka. Na pytanie kim jest, odpowiedział, że jest kapłanem katolickim. Poszedł więc z 9 towarzyszami do bloku 13, zwanego blokiem śmierci. Przyzwyczajony do głodu, przez dwa tygodnie pozostał żywy bez kruszyny chleba i kropli wody. Wreszcie hitlerowcy dobili go zastrzykiem fenolu. Stało się to dnia 14 sierpnia 1941 roku. Była to wigilia uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Ciało o. Maksymiliana zostało spalone w krematorium.
Dzięki ofierze o. Maksymiliana Franciszek Gajowniczek zmarł dopiero w 1995 r. w wieku 94 lat. 17 października 1971 r. Paweł VI dokonał osobiście w sposób uroczysty beatyfikacji o. Maksymiliana w obecności wielu dziesiątków tysięcy wiernych z całego świata i ponad 3 tys. pielgrzymów z Polski. Kanonizacji dokonał 10 października 1982 r. św. Jan Paweł II. Podczas swej II pielgrzymki do Ojczyzny nawiedził Niepokalanów 18 czerwca 1983 r., gdzie odbyły się historyczne uroczystości pokanonizacyjne.


Święty Maksymilian Maria Kolbe

Święty Maksymilian Maria Kolbe jest patronem archidiecezji gdańskiej i diecezji koszalińskiej oraz - jak powiedział św. Jan Paweł II - "naszych trudnych czasów".

W ikonografii św. Maksymilian przedstawiany jest w habicie franciszkańskim lub w więziennym pasiaku, czasem z numerem obozowym 16670 na piersi. Towarzyszy mu Maryja Niepokalana. Jego atrybutem jest korona z drutu kolczastego lub dwie korony - czerwona i biała.




Więcej informacji:

Kliknij tutaj - książka w księgarni Gloria24.pl
Kliknij tutaj - książka w księgarni tolle.pl
Kliknij tutaj - płyta CD Audio / MP3, audiobook
Kliknij tutaj - strona w Internecie

Paweł VI
Homilia podczas beatyfikacji
17 października 1971 r.
Episkopat Polski
List o beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbe
4 września 1971 r.
kard. Stefan Wyszyński
Prymas Polski przed beatyfikacją o. Maksymiliana
"Przewodnik Katolicki", 19 września 1971 r.
kard. Stefan Wyszyński
Zwyciężył nienawiść - wygrał wojnę
Przemówienie podczas audiencji dla Polaków
18 października 1971 r.
kard. Karol Wojtyła
Znak naszej epoki
"Tygodnik Powszechny" z okazji beatyfikacji o. Maksymiliana
kard. Karol Wojtyła
Konferencja prasowa przed beatyfikacją
Rzym, 14 października 1971 roku
Józefa Hennelowa
Beatyfikacja ojca Maksymiliana w Rzymie
Relacja zamieszczona w "Tygodniku Powszechnym"
Jan Paweł II
Homilia wygłoszona na terenie
byłego obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka
7 czerwca 1979 r.
Jan Paweł II
Męczennik miłości
Homilia podczas kanonizacji o. Maksymiliana
11 października 1982 r.
Jan Paweł II
Anioł Pański w dniu kanonizacji o. Maksymiliana
11 października 1982 r.
kard. Franciszek Macharski, Jan Paweł II
Audiencja dla Polaków
11 października 1982 r.
Jan Paweł II
Homilia wygłoszona w Niepokalanowie
18 czerwca 1983 r.
Jan Paweł II
Św. Maksymilian, oddany syn Maryi
Anioł Pański, 15 sierpnia 2001 r.
bp Tadeusz Rakoczy
List przed obchodami 60. rocznicy męczeńskiej śmierci
św. Maksymiliana Marii Kolbego
Bielsko-Biała, 14 lutego 2001 r.
bp Tadeusz Rakoczy
List na obchody 60. rocznicy męczeńskiej śmierci
św. Maksymiliana Marii Kolbego
Bielsko-Biała, 25 lipca 2001 r.
 
franciszkanie.pl
Św. Maksymilian Kolbe
Nasza Arka 08/2001
Święty Maksymilian Maria Kolbe

Początek drogi do świętości
Rycerstwo Niepokalanej
Regulamin życia
Pierwsze wydanie Rycerza Niepokalanej
Budowa Niepokalanowa
Z życia Niepokalanowa
Św. Maksymilian o modlitwie
Wydawca i dziennikarz
Maryja Niepokalana
Krzyż
Ostatni etap
W obronie różańca
Relacje współwięźniów
On kochał wszystkich
Odniósł duchowe zwycięstwa
Męczennik miłości
Niepokalanów dzisiaj
Dzieło Niepokalanej i św. Maksymiliana
Litania do św. Maksymiliana
wiara.pl
Św. Maksymilian: Kapłan i męczennik
wiara.pl
Chronologia życia i działalności św. Maksymiliana
o. Roman Aleksander Soczewka OFMConv
Uśmiech ojca Maksymiliana
ks. Manfred Deselars
Śmierć na co dzień
Czy św. Maksymilian popełnił samobójstwo?
Tomasz Gołąb
Święty numer 16670
Krzysztof Przygoda
Sanktuaria św. Maksymiliana
ks. Tomasz Jaklewicz
Święty maksymalista
ks. Łukasz Jaksik
Jestem kapłanem katolickim...
abp Janusz Bolonek
Maksymilian - jak miłość

Część pierwsza
Część druga
Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego w Oświęcimiu
Życie i dzieło św. Maksymiliana Marii Kolbego
Sławomir Lepczyński
O. Maksymilian Maria Kolbe, franciszkanin
Rycerstwo Niepokalanej
Serwis informacyjny
katolik.pl
Rycerstwo Niepokalanej
Mariusz Trojnar
Nowenna za wstawiennictwem św. Maksymiliana
Radio Watykańskie
Świadectwo więźnia obozu koncentracyjnego
o św. Maksymilianie Marii Kolbe (format Real Audio)
O św. Maksymilianie i Franciszku Gajowniczku
mówi współwięzień obozu w Oświęcimiu
 
br. Francis Mary Kalvelage FI
Święty od Niepokalanej

Maksymilian Kolbe wzbudza dwie przeciwne reakcje - od czci należnej "świętemu naszych trudnych czasów” do oskarżeń o antysemityzm czy o herezję w nauczaniu o Maryi. W takim razie nie powinien być nigdy kanonizowany przez Kościół! Tak się jednak składa, że oskarżający o. Kolbe o fanatyzm są jednocześnie bardzo uprzedzeni do Kościoła katolickiego - obiektu ich wzgardy i nienawiści. Ignorują fakty i tworzą fałszywy obraz człowieka, którego katolicy czczą jako świętego. Nie przeczy się dziś, że św. Maksymilian postąpił heroicznie oddając życie za współwięźnia w Auschwitz. Jednak ten kapłan, czciciel Maryi, apologeta, lojalny syn Kościoła niezbyt pasuje do zeświecczonego społeczeństwa, które oddzieliło Boga od życia codziennego. Odstaje od wygodnych, światowych standardów - od naszej "kultury śmierci", stanowiąc prawdziwe zagrożenie dla królestwa księcia tego świata oraz tych, którzy odrzucają Chrystusa Zbawiciela i Maryję Niepokalaną.
ks. Józef Orchowski
Modlitewnik - św. Maksymilian M. Kolbe

Osoba św. Maksymiliana nie przeminęła, ale wciąż żyje w naszym narodzie. Głosił on, że tylko miłość jest twórcza. Jego heroizm miłości jest kwiatem i owocem pracy całego życia całkowicie poświęconego służbie Bogu, Niepokalanej i bliźniemu. Poprzez krótką biografię, wybrane myśli, oraz wypowiedzi o nim Autor pragnie jeszcze bardziej przybliżyć wszystkim patrona trudnych czasów, aby poprzez modlitwy wypraszać wszelkie łaski za jego wstawiennictwem.

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2014


Ponadto dziś także w Martyrologium:
W Aipamei, w Syrii - św. Marcela, męczennika. Zginął w zamieszkach wznieconych przez pogan około roku 390.

W Einsiedeln, w Szwajcarii - bł. Ewrarda, opata. Jakkolwiek w miejscu tym zastał on wielu pustelników, uważany bywa za właściwego założyciela opactwa i ośrodka, znanego dziś szeroko w świecie katolickim. Zmarł w roku 958.

oraz:

św. Atanazji, wdowy (+ IX w.); bł. Elżbiety Renzi, zakonnicy (+ 1859); św. Euzebiusza, prezbitera (+ IV/V w.); bł. Sanctesa z Monte Fabri, zakonnika (+ 1390); św. Ursyniusza, męczennika (+ koniec III w.)

Wyślij do nas maila

 

 Teksty Liturgii Godzin:
© Copyright by Konferencja Episkopatu Polski i Wydawnictwo Pallottinum

Opracowanie i edycja - © Copyright by ILG

Czytelnia

 

Odpusty w Kościele

 

Ostatnia aktualizacja: 15.10.2012

 

 

Nauka o odpustach łączy się z tajemnicą Bożego Miłosierdzia. W sakramencie pojednania grzesznik otrzymuje przebaczenie wyznanych grzechów, za które szczerze żałuje. Dzięki temu może on osiągnąć wieczne zbawienie.
Uzyskane przebaczenie nie uwalnia jednak od kar doczesnych (czasowych), które spotykają nas za życia lub po śmierci w czyśćcu. Uwolnieniu od tych kar służy właśnie obfity skarbiec odpustów Kościoła.

Odpust jest to darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy.

Rozróżnia się odpusty cząstkowe i zupełne (zależnie od tego, w jakim stopniu uwalniają nas od kary doczesnej). Odpusty te może zyskiwać każdy ochrzczony po spełnieniu odpowiednich warunków dla siebie lub ofiarowywać je za zmarłych.

Warunki uzyskania odpustu zupełnego:
  • Brak jakiegokolwiek przywiązania do grzechu, nawet powszedniego (jeżeli jest brak całkowitej dyspozycji - zyskuje się odpust cząstkowy)
  • Stan łaski uświęcającej (brak nieodpuszczonego grzechu ciężkiego) lub spowiedź sakramentalna
  • Przyjęcie Komunii świętej
  • Odmówienie modlitwy (np. "Ojcze nasz" i "Zdrowaś Mario") w intencjach Ojca Świętego (nie chodzi o modlitwę w intencji samego papieża, choć i ta modlitwa jest bardzo cenna; modlitwa związana z odpustem ma być skierowana w intencji tych spraw, za które modli się każdego dnia papież. Intencje te są często ogłaszane, m.in. na naszych stronach z kalendarzem na dany miesiąc)
  • Wykonanie czynności związanej z odpustem
Ewentualna spowiedź, Komunia święta i modlitwa w intencjach Ojca Świętego mogą być wypełnione w ciągu kilku dni przed lub po wypełnieniu czynności, z którą związany jest odpust; między tymi elementami musi jednak istnieć związek.

Po jednej spowiedzi można uzyskać wiele odpustów zupełnych, natomiast po jednej Komunii świętej i jednej modlitwie w intencjach papieża - tylko jeden odpust zupełny.

Kościół zachęca do ofiarowania odpustów za zmarłych (niekoniecznie muszą być to osoby nam znane, nie musimy wymieniać konkretnego imienia - wystarczy ofiarować odpust w intencji osoby zmarłej, która tego odpustu potrzebuje).

Odpustów (zarówno cząstkowych, jak i zupełnych) nie można ofiarowywać za innych żywych.

Wybrane praktyki związane z uzyskaniem odpustu zupełnego:

  • Adoracja Najświętszego Sakramentu przez co najmniej pół godziny (jeśli jest krótsza - odpust cząstkowy);
  • Nawiedzenie jednej z czterech rzymskich bazylik patriarchalnych (św. Piotra, św. Pawła za Murami, Matki Bożej Większej lub św. Jana na Lateranie) i odmówienie w niej Ojcze nasz i Wierzę:
    • w święto tytułu tej bazyliki,
    • w jakiekolwiek święto nakazane (np. we Wniebowzięcie NMP),
    • raz w roku w innym dniu wybranym przez wiernego;
  • Przyjęcie błogosławieństwa udzielanego przez Papieża Urbi et Orbi (Miastu i Światu) - choćby tylko przez radio lub telewizję;
  • Adoracja i ucałowanie Krzyża w trakcie liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek;
  • Odmówienie modlitwy Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu po Komunii świętej przed obrazem Jezusa Chrystusa w każdy piątek Wielkiego Postu oraz w Wielki Piątek (w pozostałe dni - odpust cząstkowy);
  • Uczestnictwo w uroczystym zakończeniu Kongresu Eucharystycznego;
  • Uczestnictwo w rekolekcjach trwających przynajmniej trzy dni;
  • Publiczne odmówienie aktu wynagrodzenia Sercu Jezusowemu O Jezu Najsłodszy, któremu za miłość bez granic w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa (w inne dni - odpust cząstkowy);
  • Publiczne odmówienie aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi O Jezu najsłodszy, Odkupicielu rodzaju ludzkiego w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata (w inne dni - odpust cząstkowy);
  • Posługiwanie się przedmiotami pobożności (krucyfiksem, krzyżem, różańcem, szkaplerzem, medalikiem), o ile zostały pobłogosławione przez Papieża (ewentualnie - przez biskupa), po odmówieniu jakiejkolwiek formuły wyznania wiary w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła 29 czerwca; jeśli przedmioty były pobłogosławione przez kapłana lub diakona - odpust cząstkowy;
  • Przyjęcie Pierwszej Komunii świętej lub pobożne uczestnictwo w takiej uroczystości;
  • Sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej prymicyjnej;
  • Sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej z okazji 25-, 50- i 60-lecia kapłaństwa;
  • Odmówienie w całości (i bez przerwy) przynajmniej jednej części różańca (pięciu dziesiątek) w kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, wspólnocie zakonnej czy pobożnym stowarzyszeniu, połączone z rozmyślaniem nad rozważanymi tajemnicami (odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami - odpust cząstkowy);
  • Czytanie Pisma Świętego z czciš należnš Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną. Kto nie może czytać osobiście, wystarczy, gdy słucha czytającego nawet przez środki audiowizualne.
  • Jednorazowe nawiedzenie kościoła, w którym trwa Synod diecezjalny;
  • Pobożne odmówienie (śpiew) modlitwy Przed tak wielkim Sakramentem podczas liturgii Wieczerzy Pańskiej po Mszy świętej (w Wielki Czwartek) oraz w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało); w innym czasie - odpust cząstkowy;
  • Publiczne odmówienie (śpiew) hymnu Ciebie Boga wysławiamy (Te Deum) jako podziękowanie za otrzymane łaski w ostatnim dniu roku (w innym czasie, nawet prywatnie - odpust cząstkowy);
  • Publiczne odmówienie (śpiew) hymnu Przyjdź Duchu Święty (Veni Creator) w Nowy Rok i w uroczystość Zesłania Ducha Świętego (w pozostałe dni, nawet prywatnie - odpust cząstkowy);
  • Odprawienie Drogi Krzyżowej po spełnieniu następujących warunków:
    • odprawienie przed urzędowo erygowanymi stacjami Drogi Krzyżowej (np. w kościele, na placu przykościelnym);
    • musi być 14 krzyżyków;
    • rozważanie Męki i śmierci Chrystusa (nie jest konieczne rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach każdej stacji);
    • wymaga się przechodzenia od jednej stacji do drugiej (przy publicznym odprawianiu wystarczy, aby prowadzący przechodził, jeśli wszyscy wierni nie mogą tego czynić); jeśli ktoś z powodu słusznej przyczyny (np. choroby, podróży, zamknięcia kościoła itp.) nie może odprawić Drogi Krzyżowej wg podanych tutaj warunków, zyskuje odpust zupełny po przynajmniej półgodzinnym pobożnym czytaniu lub rozważaniu Męki Chrystusa
  • Nawiedzenie kościoła parafialnego w święto tytułu lub w dniu 2 sierpnia, kiedy to przypada odpust "Porcjunkuli" po odmówieniu Ojcze nasz i Wierzę;
  • Nawiedzenie kościoła i ołtarza w dniu jego poświęcenia (dedykacji) i odmówienie Ojcze nasz i Wierzę;
  • Nawiedzenie kościoła lub kaplicy we wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (2 listopada) i odmówienie tam Ojcze nasz i Wierzę;
  • W dniach od 1 do 8 listopada za nawiedzenie cmentarza z równoczesną modlitwą za zmarłych - codziennie odpust zupełny, który można ofiarować wyłącznie za zmarłych (za nawiedzenie cmentarza w inne dni - odpust cząstkowy również wyłącznie za zmarłych);
  • Nawiedzenie kościoła lub kaplicy zakonników w święto ich założyciela i odmówienie tam Ojcze nasz i Wierzę;
  • Odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc lub w rocznicę swojego chrztu (jeśli przy pomocy innej formuły w innym czasie - odpust cząstkowy)
Penitencjaria Apostolska poprzez dwa dekrety wydane w 2002 r. ustanowiła także odpusty związane z kultem Miłosierdzia Bożego:

Odpustu zupełnego pod zwykłymi warunkami (sakramentalna spowiedź, Komunia eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego) udziela się w granicach Polski wiernemu, który z duszą całkowicie wolną od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu pobożnie odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu Eucharystii, publicznie wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum.
Jeżeli zaś ci wierni z powodu choroby (lub innej słusznej racji) nie będą mogli wyjść z domu, ale odmówią Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, to pod zwykłymi warunkami również zyskują odpust zupełny.
W innych zaś okolicznościach odpust będzie cząstkowy.


Udziela się odpustu zupełnego na zwykłych warunkach (spowiedź sakramentalna, komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach papieskich) wiernemu, który w II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego, w jakimkolwiek kościele lub kaplicy, z sercem całkowicie wolnym od wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, choćby powszedniego, weźmie udział w pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia albo przynajmniej odmówi przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym publicznie lub ukrytym w tabernakulum, modlitwę Ojcze nasz i Credo, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego (np. Jezu Miłosierny, ufam Tobie).
Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który - przynajmniej z sercem skruszonym - skieruje do Pana Jezusa Miłosiernego jedno z prawnie zatwierdzonych pobożnych wezwań.
Ponadto marynarze, którzy wykonują swoje obowiązki na niezmierzonych obszarach mórz; niezliczeni bracia, których tragedie wojenne, wydarzenia polityczne, uciążliwe warunki naturalne i inne podobne przyczyny zmusiły do opuszczenia rodzinnej ziemi; chorzy i ich opiekunowie oraz ci wszyscy, którzy z uzasadnionej przyczyny nie mogą opuścić domów lub wykonują pilnie potrzebne zadania dla dobra społeczności, mogą uzyskać odpust zupełny w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, jeśli wyrzekając się całkowicie jakiegokolwiek grzechu, jak to zostało powiedziane powyżej, i z zamiarem spełnienia - gdy tylko będzie to możliwe - trzech zwykłych warunków, odmówią przed świętym wizerunkiem naszego Pana Jezusa Miłosiernego modlitwę 
Ojcze nasz i Credo, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego (np. Jezu Miłosierny, ufam Tobie).
Gdyby nawet to nie było możliwe, tego samego dnia będą mogli uzyskać odpust zupełny ci, którzy duchowo zjednoczą się z wiernymi, spełniającymi w zwyczajny sposób przepisane praktyki w celu otrzymania odpustu, i ofiarują Miłosiernemu Bogu modlitwę, a wraz z nią cierpienia spowodowane chorobą i trudy swojego życia, podejmując zarazem postanowienie, że spełnią oni trzy przepisane warunki uzyskania odpustu zupełnego, gdy tylko będzie to możliwe.


Ponadto dla Polski zostały zatwierdzone także dwa dodatkowe odpusty zupełne:

  • Uczestnictwo w nabożeństwie Gorzkich Żalów jeden raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu w jakimkolwiek kościele na terenie Polski;
  • Nawiedzenie dowolnej bazyliki mniejszej w następujące dni:
    • w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca)
    • w święto tytułu
    • w dniu 2 sierpnia (odpust "Porcjunkuli")
    • jeden raz w ciągu roku w dniu określonym według uznania
Odpusty cząstkowe: O niektórych odpustach cząstkowych wspomniano już, wymieniając odpusty zupełne.

Są trzy ogólne warunki uzyskania odpustu cząstkowego:

  1. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach życia wznosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając w myśli jakiś akt strzelisty, np. "Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami"
  2. Jeśli wierny powodowany motywem wiary przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając im osobiście lub dzieląc się z nimi swoimi dobrami, uzyskuje odpust cząstkowy
  3. Gdy wierny w intencji umartwiania się, odmówi sobie czegoś godziwego, a przyjemnego dla siebie, uzyskuje odpust cząstkowy. Warunek ten ma zachęcić wiernych do praktykowania dobrowolnych umartwień
Odpust cząstkowy jest związany z odmówieniem wielu znanych modlitw i można go uzyskać wielokrotnie w ciągu dnia. Niektóre z modlitw związanych z odpustem cząstkowym to: Anioł Pański (lub Regina Caeli w Okresie Wielkanocnym); Duszo Chrystusowa; Wierzę w Boga; Psalm 130 (Z głębokości); Psalm 51 (Zmiłuj się...); odmówienie Jutrzni lub Nieszporów za zmarłych; Panie, Boże wszechmogący (modlitwa z Liturgii Godzin, Jutrznia w Poniedziałek II tygodnia psałterza); modlitwa św. Bernarda (Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo); Wieczny odpoczynek; Witaj, Królowo, Matko Miłosierdzia; Pod Twoją obronę; Magnificat; odmówienie jednej z sześciu litanii zatwierdzonych dla całego Kościoła (do Najświętszego Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, Loretańskiej do NMP, do świętego Józefa lub do Wszystkich Świętych); pobożne uczynienie znaku Krzyża świętego.


Więcej informacji o odpustach i pełną listę pobożnych praktyk związanych z ich uzyskaniem znajdziesz pod poniższymi adresami:

Penitencjaria Apostolska
Dar odpustu
Zasady zyskiwania odpustów
Kliknij tutajFormat HTML

Penitencjaria Apostolska
Dekret dotyczący IV wydania Enchiridion indulgentarium
Kliknij tutajFormat HTML

Penitencjaria Apostolska
Dekret o związaniu odpustów z aktami kultu spełnianymi dla uczczenia Bożego Miłosierdzia
Kliknij tutajFormat HTML

Penitencjaria Apostolska
Dekret o odpuście z okazji Roku Wiary
Kliknij tutajFormat HTML

Jan Paweł II
Dar odpustu
Audiencja generalna 29.09.1999
Kliknij tutajFormat HTML

Ks. prałat Dario Rezza
Skarb, który trzeba odkryć ponownie
Kliknij tutajFormat HTML

Ks. dr Piotr Gajda
Zyskiwanie odpustów
Kliknij tutajFormat HTML

Archidiecezja łódzka
Odpusty w Kościele Katolickim
Kliknij tutajFormat HTML

Ks. Michał Kaszowski
Odpusty
"Teologia w pytaniach i odpowiedziach"
Kliknij tutajFormat HTML

Jacek Salij OP
Nauka o odpustach
Z książki "Szukającym drogi"
Kliknij tutajFormat HTML

Ks. Artur Stopka
Rozdzielanie skarbu Kościoła
Kliknij tutajFormat HTML

Krzysztof Mądel SJ
Dlaczego odpusty?
Kliknij tutajFormat HTML

O. Stanisław Łucarz SJ
Czy odpusty są potrzebne?
Kliknij tutajFormat HTML

Święta

Czwartek, II Tydzień Adwentu
Rok C, I
Dzień Powszedni albo wsp. Najśw. Maryi Panny z Guadalupe

Sonda